Ηλιοστάλακτη Κόντου: Πέντε Πυλώνες για Υγεία και Ευδαιμονία

Η ιατρική του τρόπου ζωής εστιάζει στην παρέμβαση στον τρόπο ζωής για την πρόληψη, τη θεραπεία και τη διαχείριση χρόνιων ασθενειών. Βασίζεται σε επιστημονικά στοιχεία (evidence based medicine) και έχει αποδειχθεί ότι οι παράγοντες του τρόπου ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία και την ευημερία.

Οι πέντε πυλώνες της ιατρικής του τρόπου ζωής είναι
η διατροφή,
η φυσική άσκηση,
η διαχείριση του άγχους,
ο καλής ποιότητας και επαρκής ύπνος και
η αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ και άλλων τοξικών ουσιών.

Αυτοί οι πυλώνες είναι απαραίτητοι για την προαγωγή και τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας, τη μείωση του κινδύνου ασθενειών και τη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής. Η Ιατρική τρόπου ζωής έχει τα τελευταία χρόνια μεγάλη απήχηση, ήδη από το 2018 ιδρύθηκαν ιατρικές εταιρείες τρόπου ζωής ή Lifestyle Medicine και στη Ευρώπη και στην Αμερική.

Ωστόσο όπως επισημαίνει ο καθηγητής Παιδικής Ενδοκρινολογίας Γεώργιος Χρούσος, η Ιατρική τρόπου ζωής αναφέρεται αρχικά στον Ιπποκράτη: «Ο Ιπποκράτης ήδη την είχε ορίσει σαν τον τρίτο ισότιμο κλάδο της Ιατρικής, που τον ονόμαζε Διαιτητική και που τον τοποθετούσε μαζί με την Φυσική (Παθολογία) και την Χειρουργική. Η ιατρική του τρόπου ζωής στοχεύει στην προώθηση του υγιεινού τρόπου διαβίωσης μαζί με την κοινωνικότητα, την υπέρβαση, και τον ενάρετο βίο, συντελούν στην πέραν της ευζωίας απόκτηση της Αριστοτέλειας ευδαιμονίας.

Η ιατρική του τρόπου ζωής, συνεπώς, αποσκοπεί στην βελτίωση της ποιότητας και της διάρκειας του υγιούς βίου του ατόμου, και όχι μόνο. Μέσω των υγειών και ευτυχισμένων ατόμων επηρεάζεται θετικά και το περιρρέον περιβάλλον, αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Η ιατρική του τρόπου ζωής προλαμβάνει και θεραπεύει και αξίζει να προωθηθεί με καθολική παιδεία.»

Και λίγα λόγια πιο αναλυτικά για τους 5 πυλώνες της Ιατρικής Τρόπου Ζωής:

1. Η διατροφή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής που είναι πλούσια σε ολόκληρα τρόφιμα, φρούτα, λαχανικά και άπαχες πρωτεΐνες είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας. Η κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης και ο περιορισμός των επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών όπως οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης. Επιπλέον, είναι σημαντικό να προσέχετε τα μεγέθη των μερίδων και να περιορίσετε τα πρόσθετα σάκχαρα και τα κορεσμένα λίπη. Η υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και στη βελτίωση της συνολικής υγείας.

2. Η σωματική δραστηριότητα είναι ένα σημαντικό συστατικό ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών και στη βελτίωση της συνολικής υγείας. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης, στη μείωση του στρες και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Συνιστάται να κάνετε τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα κάθε εβδομάδα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να συμπεριλάβετε τόσο τις αερόβιες όσο και τις ασκήσεις ενδυνάμωσης στη ρουτίνα της σωματικής σας δραστηριότητας για να διασφαλίσετε ότι όλες οι μυϊκές ομάδες δουλεύονται.

3.Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ζωής, αλλά το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας. Είναι σημαντικό να αναπτυχθούν υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης για τη διαχείριση του άγχους και τη μείωση του κινδύνου αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία. Οι τεχνικές διαχείρισης του στρες μπορεί να περιλαμβάνουν ενσυνειδητότητα, γιόγκα, διαλογισμό, ημερολόγιο και βαθιά αναπνοή. Σημαντική πηγή χρόνιου άγχους είναι οι ασυνείδητες καταγραφές που όλοι κουβαλάμε στα γονίδιά μας από τις προηγούμενες γενιές, το λεγόμενο διαγενεαλογικό τραύμα. Είναι σημαντικό να γνωρίσετε και να έρθετε σε επαφή με μεθόδους που μπορούν να φέρουν στο φως και να θεραπεύσουν αυτό το άγχος, όπως η κβαντική συστημική αναπαράσταση ώστε να βιώσετε τα οφέλη από την απελευθέρωση από τραυματικές καταγραφές που κουβαλάμε από τότε που γεννηθήκαμε.

Επιπλέον είναι σημαντικό να δίνετε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και να βρίσκετε δραστηριότητες που φέρνουν χαρά και χαλάρωση. Η ύπαρξη επίσης υγιών σχέσεων με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους είναι απαραίτητη για τη συνολική ευημερία. Η οικοδόμηση και η διατήρηση θετικών σχέσεων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους, στην τόνωση της αυτοεκτίμησης και στην αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή. Είναι σημαντικό να καλλιεργείτε σχέσεις που είναι υποστηρικτικές, ειλικρινείς και με σεβασμό. Μια υγιής σχέση με τον εαυτό μας, μια υγιής ρομαντική σχέση, υγιείς σχέσεις στην οικογένεια, υγιείς σχέσεις με τους γείτονες, τους συναδέλφους και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο είναι σημαντικές γιατί καθιερώνουν την καλή κοινωνική υγεία μας και την αίσθηση του ανήκειν, Όπως λέει και το τραγούδι: «ζωή που δε μοιράζεται είναι ζωή κλεμμένη»

4. Ο επαρκής σε ώρες και καλής ποιότητας ύπνος οφείλει αν είναι η προτεραιότητα μας για μια υγιή και ισορροπημένη ζωή. Στην κοινωνία μας με την εισαγωγή του ηλεκτρικού και τις πολλές δραστηριότητες που συνηθίζουμε να παίρνουμε μέρος αργά το βράδυ έχουμε οδηγηθεί σε μια χρόνια στέρηση ύπνου απομακρυνόμενοι από το φυσιολογικό κιρκάδιο ρυθμό λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος. Ο φυσιολογικός 24ωρος ρυθμός λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος έχει στόχο να προσφέρει ώρες δημιουργικής και σωματικής δραστηριότητας και ώρες χαλάρωσης καθώς και ώρες ύπνου, κατά τη διάρκεια του οποίου το σώμα αυτοεπισκευάζεται και ανανεώνεται. Έχει αποδειχτεί πως η παρατεταμένη έλλειψη ύπνου προκαλεί μείωση της ανθεκτικότητας του σώματος και εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η πρώτη φορά που ξεκίνησε συστηματικά η χορήγηση αμφεταμινών (ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν ως διεγερτικά) ήταν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ώστε να παραμένουν οι στρατιώτες σε εγρήγορση για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα χωρίς να επηρεάζεται η απόδοσή τους από την έλλειψη ύπνου. Αργότερα κατά τη δεκαετία του ΄50 και κυρίως τη δεκαετία του ΄60 χρησιμοποιήθηκαν από φοιτητές και στελέχη για να αυξήσουν τις ώρες μελέτης και εργασίας χωρίς να χρειάζονται ύπνο. Με τα χρόνια αυτές οι συνήθειες δημιούργησαν μια mainstream κουλτούρα που οδήγησε τελικά σε μια κοινωνία στερημένη από ύπνο.

5.Το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση άλλων εξαρτησιογόνων και τοξικών ουσιών μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη συνολική υγεία. Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με μια ποικιλία χρόνιων ασθενειών όπως ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις. Επιπλέον, μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες και να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών και να βλάψει τη γνωστική λειτουργία. Η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής.

Το κάπνισμα επισήμως θεωρείται εθισμός και για αυτό η διακοπή του καλό είναι να εποπτεύεται από ένα γιατρό στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, Αν δεν τα καταφέρατε μια ή περισσότερες φορές μην τα βάζετε με τον εαυτό σας, απλώς ξαναπροσπαθείστε. Φροντίστε αυτή τη φορά να πάρετε συμβουλές από ένα ειδικό. Συχνά μια εξάρτηση οφείλεται σε μια υποκείμενη θλίψη, τραύμα ή άλλη διαταραχή. Η εξέταση από ένα ειδικό θα εξακριβώσει αν κάτι από αυτά ισχύει στη δική σας περίπτωση και όταν η υποκείμενη αιτία αντιμετωπιστεί εσείς πιο εύκολα πια θα μπορέσετε να καταφέρετε αυτό που επιθυμείτε, τη διακοπή του εθισμού.

Η καθηγήτρια Ιατρικής Αικατερίνη Χαρβάλου, με καταγωγή από την Αμαλιάδα, αφιερωμένη στην προαγωγή της Δημόσιας Υγείας δημιούργησε μια σειρά εκπαίδευσης ώστε να βοηθήσει να αντιστραφεί μια θλιβερή πρωτιά για τη χώρα μας παγκοσμίως: δυστυχώς ερχόμαστε πρώτοι στα ποσοστά γυναικών καπνιστριών σε όλον τον κόσμο. Μια διόλου αισιόδοξη προοπτική για τις ζωές και την υγεία των ελληνίδων. Οι πέντε πυλώνες της ιατρικής στον τρόπο ζωής είναι απαραίτητοι για την προαγωγή και τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας. Η ισορροπημένη διατροφή, η τακτική σωματική δραστηριότητα, η διαχείριση του στρες και η οικοδόμηση υγιών σχέσεων, ο επαρκής ύπνος και η αποφυγή χρήσης τοξικών ουσιών όπως ο καπνός και το αλκοόλ μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής.

Με την ενσωμάτωση αυτών των πέντε πυλώνων στην καθημερινή ζωή, τα άτομα μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην υγεία και την ευημερία όχι μόνο τη δική τους αλλά και της οικογένειάς τους και του κοινωνικού συνόλου.

Ηλιοστάλακτη Κόντου,
MD Γενικός και οικογενειακός ιατρός
Τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Τρόπου Ζωής
Τακτικό μέλος της Ελληνικής και της Διεθνούς Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής