Η ευρωπαϊκή αγορά πατάτας στα πρόθυρα υπερπαραγωγής⠀

Η ευρωπαϊκή αγορά πατάτας δέχεται έντονες πιέσεις φέτος. Η καλλιεργούμενη έκταση πατάτας στην ΕΕ αυξάνεται κατά 77.000 εκτάρια (+5,5%) φτάνοντας συνολικά τα 1,47 εκατομμύρια εκτάρια – η μεγαλύτερη αύξηση εδώ και χρόνια. Η απότομη αυτή διεύρυνση έρχεται σε μια περίοδο που οι ευρωπαϊκές εξαγωγές τηγανιτών πατατών και άλλων κατεψυγμένων προϊόντων πατάτας αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις.

Το αποτέλεσμα; Η ολλανδική εταιρεία DCA Market Intelligence, με έδρα το Lelystad, προειδοποιεί σε έκθεσή της ότι η ενδεχόμενη υπερπαραγωγή πατάτας προς μεταποίηση θα μπορούσε να διαταράξει ακόμη περισσότερο την ισορροπία της αγοράς.

Άλμα στις φυτεύσεις πατάτας προς μεταποίηση

Νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι χώρες της ΕΕ-4 (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο και Κάτω Χώρες) καλλιεργούν πλέον περισσότερα από 600.000 εκτάρια πατάτας προς μεταποίηση, σημειώνοντας αύξηση 7,5% σε σύγκριση με πέρυσι. Η Γαλλία ηγείται αυτής της αύξησης, αλλά και οι υπόλοιπες τρεις χώρες φυτεύουν σε επίπεδα-ρεκόρ. Η ανάπτυξη αυτή είναι εξαιρετικά μεγάλη και ξεχωρίζει επειδή ένα σημαντικό μέρος της πρόσθετης έκτασης καλλιεργείται χωρίς συμβόλαια. Οι αγρότες, όταν σχεδίαζαν τις καλλιέργειες τον περασμένο χειμώνα, ανέμεναν ισχυρή ζήτηση και μεγιστοποίησαν τις συμβάσεις με τις μεταποιητικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, η ελεύθερη αγορά έχει καταρρεύσει έκτοτε, και οι μεταποιητές έχουν περιορίσει τους όγκους των συμβολαίων τους.

Ρεκόρ συγκομιδής στον ορίζοντα;

Με αυτές τις εκτάσεις, η συγκομιδή θα μπορούσε να ξεπεράσει τους 25 εκατομμύρια τόνους με βάση τις μέσες αποδόσεις. Υπό ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας, η παραγωγή θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και τους 30 εκατομμύρια τόνους — έναν όγκο που, σύμφωνα με την DCA Market Intelligence, η αγορά δύσκολα μπορεί να απορροφήσει. Αν και η ξηρασία σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης πιθανόν να αποτρέψει μια συγκομιδή ρεκόρ, η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης παραμένει υπό έντονη πίεση.

Στασιμότητα στις εξαγωγές τηγανιτών πατατών

Η ευρωπαϊκή βιομηχανία τηγανιτών πατατών βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Τα στοιχεία εξαγωγών παρουσιάζουν μικτή εικόνα: η παγκόσμια ζήτηση για τηγανιτές πατάτες εξακολουθεί να αυξάνεται πάνω από 4%, αλλά η Ευρώπη χάνει έδαφος σε βασικές εξαγωγικές αγορές. Ενώ η Γαλλία παρουσίασε ισχυρή ανάπτυξη (+30%), το Βέλγιο (-6,6%) και η Γερμανία (σταθερά) σημείωσαν πτώση στους όγκους. Οι Κάτω Χώρες πέτυχαν μόνο μια μέτρια αύξηση 3,6%, παρά την επέκταση της μεταποιητικής ικανότητας.

Οξύς διεθνής ανταγωνισμός

Η μεγαλύτερη πρόκληση; Οξύς ανταγωνισμός από χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα και η Αίγυπτος. Οι χώρες αυτές επενδύουν μαζικά στη μεταποίηση και τις εξαγωγές, κατακτώντας μερίδιο αγοράς στην Ασία και τη Μέση Ανατολή μέσω χαμηλότερου κόστους και βελτιωμένης ποιότητας προϊόντων. Τον περασμένο χρόνο, οι εξαγωγές της Ινδίας αυξήθηκαν κατά 35% και της Κίνας εκτοξεύτηκαν κατά 75%. Η Ευρώπη δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει σε αυτήν την πίεση τιμών.

Στις Κάτω Χώρες, η συμβολαιακή τιμή για τις πατάτες αντιστοιχεί πλέον περίπου στο 40% της τρέχουσας τιμής εμπορίας για τις τηγανιτές πατάτες. Οι μεταποιητές προσπαθούν να μειώσουν τα κόστη, αλλά η εργασία και η ενέργεια παραμένουν ακριβές. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι συμβολαιακές τιμές για πατάτες προς παράδοση το 2025/26 έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Για να εξασφαλίσουν την προσφορά, οι μεταποιητές έκλεισαν μεγάλους όγκους από νωρίς, αφήνοντας ελάχιστο περιθώριο να επωφεληθούν από τις χαμηλότερες τιμές της ελεύθερης αγοράς. Η αναντιστοιχία αυτή καθιστά την αγορά ακόμη πιο ευμετάβλητη.

Μικρότερος ρόλος της Ευρώπης στις εξαγωγικές αγορές

Η παγκόσμια ζήτηση για τηγανιτές πατάτες συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά η Ευρώπη διαδραματίζει ολοένα και μικρότερο ρόλο σε αυτήν την ανάπτυξη. Ο συνδυασμός υψηλού κόστους παραγωγής, αυξανόμενου ανταγωνισμού από χώρες χαμηλού κόστους και πλεονάσματος πατάτας ασκεί πιέσεις στα περιθώρια κέρδους τόσο των μεταποιητών όσο και των καλλιεργητών. Για τους αγρότες, η επέκταση των εκτάσεων χωρίς συμβόλαια ενέχει σημαντικούς κινδύνους. Αν η αγορά υπερκορεστεί, οι τιμές στην ελεύθερη αγορά θα μπορούσαν να καταρρεύσουν.

Για τους μεταποιητές τηγανιτών πατατών, το κόστος παραγωγής αναμένεται να παραμείνει υψηλό, ενώ η πρόσβαση σε εξαγωγικές αγορές καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη. Αυτό θέτει υπό πίεση όχι μόνο την κερδοφορία των εργοστασίων, αλλά και τη σταθερότητα των συμβατικών σχέσεων.

Τι σημαίνει αυτό για τους καταναλωτές;

Προς το παρόν, οι τηγανιτές πατάτες θα παραμείνουν ευρέως διαθέσιμες, αλλά οι μειώσεις τιμών στα σουπερμάρκετ ή τα ταχυφαγεία της Βορειοδυτικής Ευρώπης είναι απίθανες. Οι υψηλές τιμές συμβολαίων για τη φετινή σεζόν και τα αυξημένα κόστη παραγωγής περνούν κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Οι μεταποιητές και οι λιανέμποροι συνήθως λειτουργούν με μακροχρόνιες συμφωνίες, γεγονός που περιορίζει επίσης τις διακυμάνσεις τιμών. Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι μεταποιητές διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν μερίδιο αγοράς από χώρες που μπορούν να παράγουν με χαμηλότερο κόστος. Ενώ η ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού τηγανιτών πατάτας βρίσκεται υπό σοβαρή πίεση, σημαντικές αυξήσεις τιμών για τους καταναλωτές δεν αναμένονται επίσης στο άμεσο μέλλον.

www.agrocapital.gr