Η Τοπική Αυτοδιοίκηση: Πυλώνας Δημοκρατίας και Καθημερινής Εξυπηρέτησης – Οι βασικές αλλαγές

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί βασικό θεσμό στη λειτουργία της δημοκρατίας, καθώς βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη και στις ανάγκες της καθημερινότητας. Από την καθαριότητα και τις υποδομές έως τον πολιτισμό και την κοινωνική πρόνοια, οι αρμοδιότητές της επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής.

Τι είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση

Στην Ελλάδα η Τοπική Αυτοδιοίκηση διακρίνεται σε δύο βαθμούς:

Δήμοι (Α’ βαθμός): Ασχολούνται με ζητήματα που αφορούν άμεσα την τοπική κοινωνία, όπως η καθημερινή εξυπηρέτηση, οι κοινωνικές υπηρεσίες και οι μικρές υποδομές.

Περιφέρειες (Β’ βαθμός): Έχουν ευρύτερες αρμοδιότητες, όπως η περιφερειακή ανάπτυξη, τα μεγάλα έργα υποδομής και ο χωροταξικός σχεδιασμός.

Κεντρικό χαρακτηριστικό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, με δυνατότητα λήψης αποφάσεων για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Ωστόσο, η κεντρική διοίκηση ασκεί εποπτεία και καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Οι επικείμενες αλλαγές Σύμφωνα με τον Υπουργό Εσωτερικών Θόδωρο Λιβάνιο (25 Ιουλίου 2025), προωθείται ένας νέος Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την απλοποίηση της νομοθεσίας.

Οι βασικές αλλαγές περιλαμβάνουν:

Εκλογή Δημάρχων και Περιφερειαρχών σε έναν γύρο, για μεγαλύτερη σταθερότητα.
Πλειοψηφία 3/5 στο συμβούλιο για τον νικητή των εκλογών, ώστε να ενισχυθεί η κυβερνησιμότητα.
Νέο σύστημα εκλογής συμβούλων, με ορισμένους να εκλέγονται άνευ σταυρού και κατάργηση εκλογικών περιφερειών.
Ηλεκτρονική ψηφοφορία, για εκσυγχρονισμό της διαδικασίας.
Ενίσχυση οικονομικής διαχείρισης, με αύξηση των πόρων των δήμων και εξορθολογισμό των τελών.
Νέο σύστημα ελέγχου νομιμότητας, με θεσμοθέτηση Γενικού Επόπτη και επτά Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας.
Κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των δήμων, με τις αρμοδιότητές τους να περνούν στους ίδιους τους δήμους.
Ειδικές ρυθμίσεις για ορεινούς και νησιωτικούς δήμους, ώστε να διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες.
Κατάργηση αποσπάσεων δημοσίων υπαλλήλων στον τόπο εκλογής, με εξαιρέσεις σε μικρές κοινότητες.

Στόχος των αλλαγών

Ο νέος Κώδικας φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία, τις επικαλύψεις αρμοδιοτήτων και τις δυσκολίες συνεργασίας μεταξύ κυβέρνησης, περιφερειών και δήμων. Αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή μέσα στο 2025, ενώ θα προηγηθεί διαβούλευση με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ).

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές στοχεύουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στην αναβάθμιση των υπηρεσιών που λαμβάνει ο πολίτης στην καθημερινότητά του.