English
Dutch
French
German
Greek
Italian
Spanish
Η αρχαιογενετίστρια Μαρία Σπύρου από το γερμανικό Ινστιτούτο «Μαξ Πλάνκ» ανέλυσε το DNA θυμάτων της φοβερής πανδημίας που εξαφάνισε έως και το 60% των Ευρωπαίων μεταξύ 1346-1353 και εντόπισε το λίκνο της σε έναν σταθμό του Δρόμου του Μεταξιού, στο Κιργιστάν!
Αν και περισσότερο γνωστή ως πανούκλα που σκότωσε εκατομμύρια Ευρωπαίους από το 1346 έως το 1353, ο Μαύρος Θάνατος εμφανίστηκε περίπου μια δεκαετία νωρίτερα στην Κεντρική Ασία, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Ένα στέλεχος του βακτηρίου Yersinia pestis που προκαλεί τη Μαύρη πανώλη που σκότωσε ανθρώπους στο σημερινό Κιργιστάν το 1338 και το 1339 ήταν κοινός πρόγονος τεσσάρων στελεχών του Y. pestis που σάρωσε την Ευρώπη, σύμφωνα με τη δρα Μαρία Σπύρου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Τμήματος Αρχαιογενετικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας.
«Είναι σαν να βρήκαμε το μέρος όπου όλα τα στελέχη ενώνονται, όπως με τον κορωνοϊό όπου έχουμε Alpha, Delta, Omicron τα οποία προέρχονται από αυτό το αρχικό στέλεχος της Γουχάν», λέει ο Johannes Krause, παλαιογενετιστής στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία, στη Γερμανία, ο οποίος είναι συνεπικεφαλής της μελέτης, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Nature.
Η προέλευση του Μαύρου Θανάτου, ή της βουβωνικής πανώλης, έχει απασχολήσει αρκετούς επιστήμονες για χρόνια. Το σίγουρο είναι ότι το Y. pestis μεταδίδεται στον άνθρωπο από ψύλλους που ζουν σε τρωκτικά. Τα ιστορικά αρχεία υποδηλώνουν ότι η βουβωνική πανώλη εμφανίστηκε στα ανατολικά της Ασίας και από το 1200 μεταφέρθηκε σε όλη την ήπειρο με την επέκταση της Μογγολικής Αυτοκρατορίας.
Ανάλυση DNA σε δόντια επτά ανθρώπινων σκελετών
Η ομάδα της Σπύρου ανέλυσε DNA από δόντια επτά ανθρώπινων σκελετών και ανίχνευσε το DNA του Y. pestis σε τρία από αυτά. Οι σκελετοί βρέθηκαν σε δυο νεκροταφεία της Κεντρικής Ασίας που χρονολογούνται 140 χρόνια πριν, όπου οι επιτύμβιες επιγραφές αναφέρουν ότι όσοι θάφτηκαν εκεί πέθαναν το 1338 και το 1339 από απροσδιόριστο «λοιμό». Τα νεκροταφεία χρησιμοποιήθηκαν από τα μέσα του 1200 έως τα μέσα του 1300, αλλά σύμφωνα με τις επιτύμβιες επιγραφές οι θάνατοι αυξήθηκαν το 1338 και το 1339. Από τις 467 χρονολογημένες επιτύμβιες στήλες, οι 118 δείχνουν μαζικούς θανάτους μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια.
Οι γενετικές συγκρίσεις 203 σύγχρονων δειγμάτων Y. pestis και 47 δειγμάτων Y. pestis που χρονολογούνται από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα τεκμηρίωσαν ότι το βακτηριακό στέλεχος της Κεντρικής Ασίας ήταν μοναδικό και ο πρόγονος των στελεχών του Μαύρου Θανάτου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές οι μαρμότες και άλλα τρωκτικά που ζουν τώρα στην ίδια περιοχή της Κεντρικής Ασίας φέρουν μορφές του Y. pestis που σχετίζονται στενά με την αρχαία παραλλαγή. Η παραλλαγή του Y. pestis που σκότωσε τους Κεντρικούς Ασιάτες το 1338 και το 1339 μπορεί έτσι να εμφανίστηκε τοπικά.
Οι λόγοι για την εξάπλωση μιας ιδιαίτερα θανατηφόρου μορφής Y. pestis στην Κεντρική Ασία στις αρχές του 1300 παραμένουν ασαφείς. Το παλαιότερο γνωστό στέλεχος Y. pestis, το οποίο χρονολογείται πριν από περίπου 7.100 χρόνια στην Ανατολική Ευρώπη, δεν διέθετε γονίδιο για πανώλη που να μεταδίδεται ταχέως από τους ψύλλους στον άνθρωπο.
Τα νέα ευρήματα συνάδουν με ένα σενάριο στο οποίο ζεστοί περίοδοι στην Κεντρική Ασία προκάλεσαν επανειλημμένα ξεσπάσματα πανώλης στην Ευρώπη ξεκινώντας από το 1300. Στρατιώτες, ταξιδιώτες και έμποροι που κινούνταν κατά μήκος εμπορικών οδών από την Ασία συνέχισαν να φέρνουν την πανούκλα στην Ευρώπη.
Ενώ το πρόσφατα ταυτοποιημένο στέλεχος Y. pestis φαίνεται να είναι πρόγονος μεταγενέστερων ευρωπαϊκών στελεχών, η ξεκάθαρη προέλευση του Μαύρου Θανάτου και άλλων πανδημιών είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, λέει ο εξελικτικός γενετιστής Hendrik Poinar από το Πανεπιστήμιο στο Χάμιλτον του Καναδά.
Για παράδειγμα, θα είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν το αρχαίο στέλεχος Y. pestis από την Κεντρική Ασία υπήρχε ακόμη νωρίτερα σε μια ευρεία περιοχή της ηπείρου.
