Την ώρα που δραματικές εξελίξεις αλλάζουν τον χάρτη σε Ανατολική Ευρώπη και Μέση Ανατολή, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται και πάλι ουραγοί και παρατηρητές.
Σχόλιο του Κώστα Αργυρού.
Η γερμανική σημαία κυματίζει μπροστά από την Μπούντεσταγκ στο ΒερολίνοΗ γερμανική σημαία κυματίζει μπροστά από την Μπούντεσταγκ στο Βερολίνο Η Μπούντεσταγκ στο ΒερολίνοΕικόνα: Michael Kappeler/dpa/picture alliance «Το ελπίζω και το υποθέτω». Με αυτά τα λόγια απάντησε την Κυριακή ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς στο ερώτημα του δημοσιογράφου της γερμανικής τηλεόρασης για το αν ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα βρίσκεται στις 15 Αυγούστου στην Αλάσκα, όπου θα συναντηθούν οι πρόεδροι της Ρωσίας και των ΗΠΑ.
Ο Γερμανός Χριστιανοδημοκράτης έχει δίκιο στην τοποθέτησή του ότι «θα ήταν απαράδεκτο να ληφθούν αποφάσεις για εδαφικά ή άλλα ζητήματα πάνω από τα κεφάλια των Ουκρανών και των Ευρωπαίων». Όμως η δήλωσή του αποκαλύπτει μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Ο αρχηγός της κυβέρνησης της ισχυρότερης χώρας της Ευρώπης δεν θα έπρεπε μόνο να ελπίζει και να υποθέτει, αλλά να γνωρίζει εκ των προτέρων. Αυτό θα ίσχυε σε μια ΕΕ που θα είχε λόγο και παρέμβαση στις εξελίξεις, που αφορούν κυρίως την γειτονιά της.
Ο αιφνιδιασμός Νετανιάχου
Στην ίδια συνέντευξη ο Μερτς παραδέχτηκε ότι ήταν αιφνιδιαστική η ανακοίνωση Νετανιάχου για ολοκληρωτική κατάληψη της Γάζας, που τον ανάγκασε τελικά να λάβει τη δύσκολη απόφαση για διακοπή της αποστολής στρατιωτικού υλικού στο Ισραήλ. Συνάντηση Μερτς και Νετανιάχου το 2024Συνάντηση Μερτς και Νετανιάχου το 2024 Παρά τη στενή φιλία και τη διαρκή επικοινωνία, η Γερμανία αιφνιδιάστηκε από τον ΝετανιάχουΕικόνα: Kobi Gideon/GPO/dpa/picture alliance Η κυβέρνηση του Βερολίνου ως πιο πιστός και σταθερός φίλος του κράτους του Ισραήλ, σε σταθερή επικοινωνία με το Τελ Αβίβ, δεν είχε την παραμικρή δυνατότητα παρέμβασης, ούτε καν ενημέρωσης, πριν γνωστοποιηθεί μια απόφαση που προκαλεί διεθνείς αντιδράσεις.
Κανονικά κάπως έτσι θα πρέπει να ήταν ο ρόλος της, να μπορεί δηλαδή να επηρεάζει και να προειδοποιεί, αφού η στήριξή της ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές για την κυβέρνηση Νετανιάχου ήταν δεδομένη. Όμως όπως ακριβώς συμβαίνει με τους Τραμπ και Πούτιν, έτσι και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ δείχνει να μην υπολογίζει ως σοβαρό παίκτη στα σαλόνια της διεθνούς διπλωματίας τη Γερμανία και συνολικά την ΕΕ.
Διέκοψαν τις διακοπές τους
Ο Ντόναλντ Τραμπ περπατά σε κόκκινο χαλί στον Λευκό ΟίκοΟ Ντόναλντ Τραμπ περπατά σε κόκκινο χαλί στον Λευκό Οίκο Θα επαναχαράξει τα σύνορα ο Ντόναλντ Τραμπ σε Ανατολική Ευρώπη και Μέση Ανατολή;Εικόνα: Jonathan Ernst/REUTERS Ο Τραμπ με τον Πούτιν μοιάζουν έτοιμοι να μοιράσουν την Ουκρανία. Ο Νετανιάχου δηλώνει αποφασισμένος να ολοκληρώσει στη Γάζα αυτό που ο ΟΗΕ, αλλά πλέον ακόμα και Ισραηλινοί δημοσιογράφοι αποκαλούν «έγκλημα». Αλλά οι Ευρωπαίοι το μόνο που έδειξαν ικανοί να κάνουν ήταν να εγκαταλείψουν το δόγμα «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις», να διακόψουν τις διακοπές τους και να εκφράσουν κάποιες απόψεις, αφού πρώτα είχαν υπάρξει απλοί ακροατές ειλημμένων αποφάσεων.
Αυτό το καλοκαίρι έχει πλέον όλες τις προδιαγραφές για να περάσει στην ιστορία ως το καλοκαίρι της πλήρους απομυθοποίησης της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης. Δεν είναι κάτι που δεν φαινόταν εδώ και καιρό, αλλά η αδυναμία όχι μόνο παρέμβασης, αλλά έστω και διατύπωσης μιας ρεαλιστικής πρότασης, που δεν θα είναι απλό ευχολόγιο, είναι εντυπωσιακή. Η δήλωσή τους το βράδυ του Σαββάτου για την άρνηση μιας «δεύτερης Γιάλτας» ακούγεται εντυπωσιακή. Αλλά το ερώτημα είναι τι ακριβώς σκοπεύουν και τι μπορούν να κάνουν, αν τελικά Τραμπ και Πούτιν προκρίνουν λύσεις που εκείνοι απεύχονται. Θα διαφωνήσουν απλώς; Θα «αποκηρύξουν» τον Τραμπ;
Θα αναλάβουν ακόμα πιο ενεργή υποστήριξη προς το Κίεβο; Το γεγονός ότι η δήλωσή τους ξεκινά «χαιρετίζοντας» τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες Τραμπ είναι δηλωτικό των δυνατοτήτων τους. Και αποτελεί εν μέρει αποτέλεσμα της απόφασής τους να εγκαταλείψουν από ένα σημείο και μετά πλήρως τις όποιες προσπάθειες διπλωματικής προσέγγισης της Μόσχας, προετοιμαζόμενοι για έναν… επόμενο πόλεμο με τη Ρωσία.
Αποκλίνουσες απόψεις
Όλα αυτά δεν προέκυψαν από το πουθενά, αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας υφέρπουσας κρίσης συνοχής, σε μια εποχή που η ιδέα μιας «Ευρώπης των εθνών και των πατρίδων» αποκτά ολοένα και περισσότερη δυναμική. Γερμανία και Γαλλία διαθέτουν κυβερνήσεις που πρακτικά είναι εξαιρετικά αδύναμες και πρωτίστως προσηλωμένες στην εσωτερική μάχη επιβίωσής τους. Στο Βερολίνο μια νέα κυβέρνηση προσπαθεί να αποφεύγει εμπόδια, που διαρκώς ξεφυτρώνουν μπροστά της, συνήθως με ευθύνη εκείνων που υποτίθεται ότι είναι αρμόδιοι για να τα ξεπερνούν. Των κυβερνώντων.
Στο Παρίσι ένας πρόεδρος, για τον οποίο έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, με μια κυβέρνηση υπ΄ατμόν επιδιώκει να σώσει ό,τι μπορεί από την υστεροφημία του. Επιπροσθέτως οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων έδειξαν ότι οι δύο πιστοί σύμμαχοι δεν βλέπουν με την ίδια ματιά τα γεγονότα. Η κυβέρνηση Μερτς προσπάθησε από την πρώτη στιγμή να προσεγγίσει τον Τραμπ με καλοπιάσματα και να κάνει ότι δεν βλέπει την υπεροψία με την οποία την αντιμετωπίζει ο υπερφίαλος πλανητάρχης.
Ο Μακρόν προσπάθησε να «υψώσει ανάστημα», αλλά ήδη από τη σύνοδο της ομάδας G7 στον Καναδά ήταν ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ δεν τον υπολογίζει ως αντίπαλο. Κυρίως επειδή γνωρίζει ότι εντός ΕΕ δεν υπάρχει ένα μέτωπο έτοιμο να ακολουθήσει το όποιο σχέδιο αναμέτρησης μαζί του μπορεί να είχε στο μυαλό του ο πρόεδρος της Γαλλίας.
Το ευρωπαϊκό γκρουπ του Τραμπ
Έτσι κι αλλιώς μέσα στην ΕΕ υπάρχουν μπόλικοι «φιλοτραμπικοί», πρόθυμοι να «κυνηγήσουν» μια ειδική σχέση με την Ουάσινγκτον, αφού βλέπουν ότι η ΕΕ δεν έχει τη δύναμη και τη διάθεση να του πάει «κόντρα». Η τάση αυτή ενισχύθηκε μετά και τη συμφωνία Τραμπ-φον ντερ Λάιεν στη Σκωτία, για την οποία σχεδόν κανείς Ευρωπαίος ηγέτης δεν «πέταξε τη σκούφια του». Δεν είναι μόνο ο Όρμπαν και ο Φίτσο. Από τη Μελόνι στην Ιταλία και τον νέο πρόεδρο της Πολωνίας Ναβρότσκι, μέχρι τους κυβερνήτες των χωρών της Βαλτικής, το στρατόπεδο των τραμπιστών δεν αφήνει κανένα περιθώριο να ονειρευτεί κανείς μια αυτόνομη ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική. Ο τρόπος με τον οποίο απομονώθηκε ο Πέδρο Σάντσεθ ως «μαύρο πρόβατο» της συμμαχίας είναι ενδεικτικός.
Μια νέα σκοτεινή εποχή
Μοιάζει πλέον αναπόφευκτο ότι ο χάρτης της Μέσης Ανατολής και πιθανώς και της Ανατολικής Ευρώπης θα αλλάξει δραματικά το αμέσως επόμενο διάστημα. Οι Ευρωπαίοι δεν θα έχουν καμιά σοβαρή επιρροή σε αυτό. Στην καλύτερη περίπτωση θα επιτύχουν κάποιες διακοσμητικές διορθώσεις, και αυτό μόνο σε περίπτωση που αποφασίσει ο Τραμπ να τους φερθεί ελαφρώς… μεγαλόψυχα. Θα κληθούν, όπως όλα δείχνουν, να προσαρμοστούν σε νέες πραγματικότητες, αναζητώντας ελαφρυντικά και ερμηνείες, ελπίζοντας ξανά να αποδείξουν ότι δεν έχουν χάσει απολύτως το κύρος τους. Είναι η αρχή μιας νέας εποχής. Μοιάζει δύσκολο να διακρίνει κανείς φωτεινές κηλίδες μέσα σε αυτό το απειλητικά σκοτεινό τοπίο.