Ηθική Κατάπτωση και Ψευδαίσθηση Ελευθερίας – Όταν τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται σκηνή επίδειξης

Ζούμε σε μια εποχή όπου η δημόσια εικόνα και η αναζήτηση διαδικτυακής αναγνώρισης έχουν υποκαταστήσει τις αξίες της διακριτικότητας, του μέτρου και του σεβασμού. Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν εξελιχθεί σε παγκόσμια «σκηνή», όπου εκατομμύρια άνθρωποι δεν διστάζουν να εκθέσουν κάθε πτυχή της προσωπικής τους ζωής – συχνά ακόμη και του σώματός τους – προκειμένου να κερδίσουν «likes» και στιγμιαία προσοχή.

Το πρόσφατο περιστατικό στη Ζάκυνθο, με τον «διαγωνισμό στοματικού έρωτα» σε νυχτερινό κλαμπ, είναι ενδεικτικό μιας ευρύτερης κοινωνικής τάσης: η ντροπή έχει υποχωρήσει, η ιδιωτικότητα έχει χαθεί, και η σεξουαλικότητα γίνεται θέαμα, όχι ως έκφραση ελευθερίας αλλά ως προϊόν κατανάλωσης. Το γεγονός ότι τέτοια βίντεο διαδίδονται αστραπιαία και προβάλλονται εκατομμύρια φορές αποδεικνύει πως η κοινωνία έχει μάθει να «τρέφεται» από την ακραία εικόνα και την πρόκληση.

Η επίδειξη ως αξία

Η εποχή μας προάγει την έκθεση ως μέσο επιτυχίας. Από τα reality shows μέχρι τα προσωπικά προφίλ στο Instagram και το TikTok, η υπερβολή και η απογύμνωση – κυριολεκτική και μεταφορική – έχουν μετατραπεί σε εργαλείο αυτοπροβολής. Η αποδοχή δεν βασίζεται πλέον στις πράξεις ή στον χαρακτήρα, αλλά στην ικανότητα να τραβήξεις την προσοχή, ακόμη και αν αυτό απαιτεί την πλήρη έκθεση του εαυτού σου.

Ψευδαίσθηση ελευθερίας, πραγματική εξάρτηση

Πολλοί θεωρούν ότι η διαδικτυακή έκθεση είναι δείγμα απελευθέρωσης. Ωστόσο, πίσω από την «ελευθερία» κρύβεται μια νέα μορφή εξάρτησης: η ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση, η υποταγή στους αλγόριθμους και η αναζήτηση αποδοχής από αγνώστους. Η σεξουαλικότητα γίνεται εργαλείο αυτοπροβολής και όχι ουσιαστικής σχέσης ή επικοινωνίας.

Μια κοινωνία χωρίς μέτρο

Η κατάρρευση του μέτρου και της εσωτερικής σεμνότητας οδηγεί σε έναν κόσμο όπου η έννοια του ιερού – είτε αφορά το σώμα, είτε τη σχέση, είτε τις αξίες – εξαφανίζεται. Όταν όλα γίνονται θέαμα, τίποτα δεν έχει βάρος. Η κοινωνία συνηθίζει στην πρόκληση, αναζητά συνεχώς το επόμενο σοκ και χάνει την ικανότητά της να διακρίνει τι είναι ιδιωτικό και τι δημόσιο.

Η ευθύνη μας

Δεν είναι τα κοινωνικά δίκτυα που μας κατέστησαν έτσι· είναι η συλλογική μας επιλογή να τα χρησιμοποιούμε ως καθρέφτη της ματαιοδοξίας μας. Η τεχνολογία είναι εργαλείο· εμείς αποφασίζουμε αν θα τη μετατρέψουμε σε όπλο αυτοκαταστροφής ή σε μέσο δημιουργίας. Η λύση δεν βρίσκεται στην απαγόρευση αλλά στην αναγέννηση της ηθικής συνείδησης.

Σε έναν κόσμο που όλα εκτίθενται, η πραγματική επανάσταση ίσως να είναι η επιστροφή στην αξία της σιωπής, της αξιοπρέπειας και της προσωπικής εσωτερικότητας.