Γνωρίστε τη Φιγαλεία

Η Φιγαλεία ήταν αρχαία Αρκαδική πόλη, σήμερα διοικητικά ανήκει στον νομό Ηλείας. Ανήκε στην Παρρασία χώρα, και βρισκόταν κτισμένη δίπλα στον ποταμό Νέδα και κοντά στις πόλεις Αλίφειρα και Λυκόσουρα. Οικιστής της πόλης ήταν ο Φιγαλέας ένας από τους 50 γιους του Λυκάοναεγγονός του Πελασγού.

 

 

Ο βασιλιάς των Αρκάδων Φιάλος της άλλαξε το όνομα δίνοντας το δικό του Φίαλος αλλά γρήγορα ξαναπήρε το αρχικό της. Το όνομα της προέρχεται από τον Φίγαλο τον οικιστή της ή από τη νύμφη Φιγάλεια. Οι Λακεδαιμόνιοι κατέλαβαν την πόλη μετά από πολιορκία και σφάζοντας πολλούς κατοίκους, οι Φιγαλείς τότε την εγκατέλειψαν και πήγαν στην Αθήνα του Μιλτιάδη. Όλα αυτά έγιναν, σύμφωνα με τον Παυσανία στο δεύτερο έτος της τριακοστής ολυμπιάδας (659 π.Χ.). Αργότερα οι Φιγαλείς απευθύνθηκαν στο μαντείο των Δελφών για πάρουν χρησμό και να ανακαταλάβουν την πόλη τους.

 

 

Η Πυθία τους είπε ότι θα ανακαταλάβουν την πόλη τους μόνο αν τους βοηθήσουν εκατό Ορεσθάσιοι οι οποίοι όμως θα πεθάνουν όλοι στην μάχη. Οι Ορεσθάσιοι μαθαίνοντας τον χρησμό έστειλαν εκατό στρατιώτες οι οποίοι και χάθηκαν στην μάχη, σύμφωνα με τον χρησμό, οι Φιγαλείς έδιωξαν τους Λακεδαιμόνιους και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Στην Φιγάλεια υπήρχε ο ναός της Αρτέμιδας, το μεγαλοπρεπές άγαλμα του Ερμή, ο ναός του Διονύσου. Επίσης στην αγορά της πόλης υπήρχε στήλη με αφιέρωμα στην θυσία των Ορεσθάσιων και άγαλμα του Αραχίωνα, ολυμπιονίκη στο παγκράτιο σε δύο ολυμπιάδες.

 

 

Ο Αραχίωνας είχε πεθάνει κατά την διάρκεια του τελικού με τον Κρεύγεα, αλλά οι Ελλανοδίκες τον ανακήρυξαν νικητή γιατί ο αντίπαλος του χρησιμοποίησε αντικανονικές λαβές οι οποίες επέφεραν και τον θάνατο του. Σε απόσταση 12 σταδίων από την πόλη υπήρχαν οι πηγές της Νέδας. Σύμφωνα με την μυθολογία όταν η Ρέα γέννησε το Δία στο Λύκαιο, οι νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ έκρυψαν το βρέφος για να γλιτώσει από τον πατέρα του τον Κρόνο ο οποίος έτρωγε τα παιδιά του. Επειδή η Αρκαδία τότε ήταν ξερή, χωρίς νερά, η Ρέα κτύπησε με το ραβδί της το χώμα και βγήκε νερό. Αυτή η πηγή και το ποτάμι που δημιουργήθηκε ονομάστηκαν Νέδα, το μοναδικό ποτάμι στην Ελλάδα με θηλυκό όνομα. 40 στάδια από την πόλη ανάμεσα στα όρη Κωτίλιο και Ελάιον υπήρχε ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα. Η θέση της αρχαίας πόλης έχει βρεθεί ανάμεσα στα σημερινά χωριά Φιγάλεια και Περιβόλια στον νομό Ηλείας.

 

 

Η Νέα Φιγαλεία (παλαιά ονομασία – Ζούρτσα) είναι μικρή κωμόπολη της Ελλάδας που ανήκει στο Νομό Ηλείας. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά σε επτά κατάφυτους λόφους στις παρυφές του Όρους Μίνθη, σε μέσο υψόμετρο 480μ., ενώ έχει καταπληκτική θέα στο Ιόνιο Πέλαγος. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το ποταμό Νέδα που είναι το φυσικό σύνορο με το Νομό Μεσσηνίας. Απέχει 30χλμ από το Ναό του Επικούριου Απόλλωνα και 26χλμ από τους καταρράκτες της Νέδας. Επίσης απέχει 30χλμ από την Κυπαρισσία Μεσσηνίας, 54χλμ από την πρωτεύουσα του Νομού, τον Πύργο, 24χλμ από τη Ζαχάρω και 26χλμ από την ιστορική Ανδρίτσαινα.

 

 

Πρόκειται για μέρος με μεγάλη ιστορία, η οποία ξεκινά στις αρχές της 2ης χιλιετίας μ.Χ., λίγο μετά τη δημιουργία του ιστορικού Μοναστηριού της Ζούρτσας (Παναγίας της Λιγοβάης) το 975μ.Χ.. Παράλληλα με το μοναστήρι άρχισε σταδιακά και η δημιουργία του χωριού της Ζούρτσας που εξελίχθηκε σε ένα σπουδαίο κεφαλοχώρι. Κεφαλοχώρι της παλιάς εποχής με την ονομασία Ζούρτσα έγραψε τη δική του ιστορία με τις ονομαστές οικογένειες που συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Η κωμόπολη πυρπολήθηκε δύο φορές (1825 κ’ 1827) από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.

 

 

Σημαντικό έγγραφο για την ιστορία της Ζούρτσας και του Μοναστηριού της είναι το Χρυσόβουλο του Μυστρά που υπογράφηκε το 1321 από τον Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο.Η κωμόπολη αποτελούσε μέχρι το 2010 την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Φιγαλείας, ενώ πλέον από το 2011 και μετά ανήκει διοικητικά στον Καλλικρατικό Δήμο Ζαχάρως-Φιγαλείας. Δήμαρχος είναι από το 2014 ο στρατηγός Νικόλαος Φάμελος, μόνιμος κάτοικος Νέας Φιγαλείας. Μέχρι το 1928 παρέμεινε η ονομασία Ζούρτσα όταν και μετονομάστηκε σε Κάτω Φιγαλεία. Εν τέλει από το 1976 και μετά ονομάζεται πλέον Νέα Φιγαλεία.

 

 

Ο οικισμός της Ζούρτσας χρονολογείται πιθανότατα γύρω στον 11o-12ο αιώνα μ.Χ. Σήμα κατατεθέν της Ιστορίας της Ζούρτσας αποτελεί το Ιστορικό της Μοναστήρι(Ιερά Μονή Παναγίας της Λιγοβάης ή Βόγαλις) το οποίο χρονολογείται κατά τον 10ο αιώνα, και συγκεκριμένα περί το 975μ.Χ. Παράλληλα με το μοναστήρι άρχισε σταδιακά και η ανάπτυξη του χωριού της Ζούρτσας. Αρχικά κατά την περίοδο του Βυζαντίου(11ος αι.-1460μ.Χ.) και της Φραγκοκρατίας-Ενετοκρατίας (πρώτη φάση – 13ος αιώνας) η επονομαζόμενη τότε “Ζούρτζα” ήταν ένα μικρό χωριό, το οποίο άκμασε μετέπειτα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και εξελίχθηκε σε ένα λαμπρό κεφαλοχώρι του Μωριά.

 

Η Ζούρτσα και το Χρυσόβουλο του Μυστρά

 

 

Το Χρυσόβουλο του Μυστρά που υπογράφηκε εν έτει 1321 από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο είναι το αρχαιότερο και πολυτιμότερο γραπτό ντοκουμέντο για την ιστορία της Ζούρτσας και του Μοναστηριού της. Όλη η περιοχή μνημονεύεται στα χρονικά του Δεσποτάτου ότι είχε παραχωρηθεί στο Μοναστήρι του Βροντοχίου στο Μυστρά με το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα αμέσως μετά τη νίκη του κατά των Φράγκων το 1321. Συγκεκριμένα έλεγε τα εξής: «…το μετόχιον της Υπεραγίας Θεοτόκου της Βόγαλις μετά των προσόντων αυτή παροίκων και κτημάτων, όσα και οίαησίν, ήγουν αμπέλια, χωράφια, ελαίαι, σύκα, μυλώνος και ετέρων οπωροφόρων δένδρων. Ομοίως κεκτήσθαι και τα χωρία την Ζούρτζαν και την Μουνδράν μετά τοις ειρημένης περιοχής αυτών …».

 

 

Η ιστορία της Ζούρτσας λοιπόν, συμπεριλαμβανομένου και του χειρόγραφου αυτού, είναι σίγουρο ότι είχε ξεκινήσει από τη Βυζαντινή περίοδο. Η Ζούρτσα και όλη η περιοχή της Φυγαλίας ανήκε στο Δεσποτάτο του Μυστρά και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έως και το 1460μ.Χ. όταν τελικά το κατέλυσαν οι Τούρκοι. Η Ζούρτσα την περίοδο αυτή φαίνεται ότι ήταν ένα μικρό χωριό, ο τότε οικισμός εκτιμάται ότι ήταν κτισμένος στη θέση της ανατολικής πλευράς του σημερινού οικισμού, που δε βλέπει στο Ιόνιο(κοντά στο Μοναστήρι-Μετόχι), για ασφάλεια από τις επιδρομές των πειρατών.

 

 

Η Τουρκοκρατία στην περιοχή της Φιγαλίας διήρκεσε για 330 χρόνια και είχαμε δύο φάσεις. Η πρώτη ξεκίνησε το 1460μ.Χ. και τελείωσε το 1685μ.Χ. με την έλευση των Βενετών. Η δεύτερη φάση της Τουρκοκρατίας κράτησε από το 1715μ.Χ. έως το 1821μ.Χ.. Στο μεσοδιάστημα 1685-1715 η περιοχή τελούσε υπό βενετική κατοχή για 30 χρόνια όταν οι Τούρκοι επανέκτησαν τα εδάφη. Η Ζούρτσα απαντάται στις βενετικές απογραφές Corner(1689) και Grimani(1700) ως «Σούρτζα». Από το 18ο αιώνα και μετά η Ζούρτσα πρέπει να ήταν σημαίνουσα κωμόπολη, όπως αναφέρει και ο Ιωάννης Αθ. Πιπιλής στο βιβλίο του “Η Ζούρτσα και η κίνησις κατά της Βαυαρικής Αντιβασιλείας”.

 

 

Επί τουρκοκρατίας υπαγόταν διοικητικά και δικαστικά στην επαρχία (καζάς) της Αρκαδιάς, ενώ επίσης ήταν έδρα του αντίστοιχου τότε Δήμου (περιφέρεια-κόλι της Ζούρτσας) με γύρω στα 10-15 χωριά, γεγονός που ίσχυε διοικητικά και επί βενετοκρατίας. Η μόνη διαφορά επί Ενετών είναι ότι ανήκε τότε στο Νομό Μεθώνης[3] (στον οποίο περιλαμβανόταν και η περιοχή της Αρκαδιάς). Στη μαγεία της Ζούρτσας είχε αναφερθεί παλαιότερα, μεταξύ του 1668 και του 1671 και ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή (EvliyaÇelebi), ο οποίος την περιέγραψε εν μέσω των μεγάλων πόλεων της εποχής του, ως ένα φημισμένο σε ξένες χώρες θέρετρο του Μοριά, με εκατόν πενήντα, τότε, κεραμοσκέπαστα σπίτια που έσφυζε από ζωή, με άφθονα νερά, αμπέλια και περιβόλια και μεγάλο παζάρι όπου μαζευόταν πλήθος κόσμου κάθε Κυριακή.

 

 

Συγκεκριμένα ο περιηγητής γράφει: «Φθάσαμε στο οχυρό Ζούρτσα. Είναι τιμάριο του ΒΑΚΙΒΕΥΙΝ, πού στίς μέρες του Σουλτάνου Ιμπραήμ του Αχμέτ τον έκαναν χίλια κομμάτια στον Ιππόδρομο (προφανώς της Κων/πόλεως). Είναι ένα χωριό με 150 σπίτια με κήπους καί αμπέλια. Σ’ αυτό το χωριό υπάρχει μια δεξαμενή με καθαρό πηγαίο νερό, όπου οι γυναίκες καί τα παιδιά μέσα σ’ αυτήν την δεξαμενή σαν στον Ιορδάνη τα παιδιά του Αδάμ, σαν τα ψάρια το ένα με το άλλο χοροπηδούν ανακατεμένα. Γύρω στην χαβούζα κάτω από τον ίσκιο των υψηλών δένδρων ψυχαγωγούνται. Οι εξοχές της Ζούρτσας είναι ξακουσταί. Κάθε Κυριακή 5000 ή 10000 άτομα κάνουν αγοραπωλησίες. Το χωριό αυτό ανήκει διοικητικά στον Κάζα (επαρχία) της Αρκαδιάςκαί είναι ναχιέ (ύποδ/σις-Δήμος) με 10-15 χωριά.»

 

 

Μετά την οριστική εκδίωξη των Ενετών το 1715, οι Τούρκοι εγκαθίστανται στη Ζούρτσα. Οι μεν εύποροι και ανωτέρας τάξης εγκαθίστανται στη Μέση και Δυτική Ρούγα, οι δε πτωχότεροι στην Κάτω Ρούγα. Εκτιμάται ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στο χωριό ήταν εγκατεστημένες περισσότερες από 90 τούρκικες οικογένειες σε σύνολο 200-250. Με την εγκατάσταση αυτή, πολλοί από τους κατοίκους διασκορπίστηκαν για ασφάλεια σε δυσπρόσιτους γειτονικούς προορισμούς, ενώ στο χωριό παραμένουν κυρίως οι προύχοντες Πιπιλαίοι, Οίκονομαίοι, Κλενταίοι, Παπαφωταίοι και Παπαθαναίοι. Έτσι οι Τούρκοι εγκαθίστανται στη δυτική πλευρά της Ζούρτσας, η οποία είχε θέα προς το Ιόνιο και οι Έλληνες χριστιανοιΖουρτσάνοι παραμένουν στην ανατολική πλευρά. Η Ζούρτσα λοιπόν γίνεται ένα χωριό με 2 διαφορετικές κοινωνίες, τον ελληνικό και τον τούρκικο “μαχαλά”, χωρίς να έρθουν σε επιμιξία μεταξύ τους.

 

 

Οι Τούρκοι με τους χριστιανούς Έλληνες είχαν μάλλον αρμονικές σχέσεις. Στα 100 χρόνια εγκατάστασης των Τούρκων στη Ζούρτσα υπήρχαν δύο τζαμιά στην κεντρική ρούγα, ενώ μέχρι σήμερα έχουν διατηρηθεί λίγα μόνο τοπωνύμια από εκείνη την εποχή, όπως Ιλάκια(Ιμλάκια) με τα δύο ωραιότατα επάλληλα πέτρινα αλώνια για την εξυπηρέτηση όλων των κατοίκων (αυτό εξάλλου σημαίνει η λέξη Ιμλάκια=δημόσιο κτίσμα), Κατρίσπαη από την οικία-οχυρό του Τούρκου Σπαχή-Καδρίσπαη και του Κόνιαρη: το κατά την ΝΔ έξοδο τελευταίο σπίτι Τούρκου εξ Ικονίου. Την εποχή αυτή ως προεστώτες και δημογέροντες της Ζούρτσας (Έλληνες) αναφέρονται οι Οικονομαίοι, Παπαθαναίοι ή Ηρακλαίοι, οι Παπαφωταίοι, οι Κλενταίοι και οι Πιπιλαίοι.

 

 

Ο Φώτιος Γρηγοριάδης, που ήταν ένας από τους αξιολογότερους Ζουρτσάνους της εποχής (ήταν μωράγιαννης, δηλ γερουσιαστής και πρέσβης), έδρασε σημαντικά κατά την επανάσταση των Ορλωφικών. Την 20ή Δεκεμβρίου 1768 καταφτάνουν στη Ζούρτσα οι αξιωματικοί του Ρωσικού στρατού Παπάζωλης και Μπάσκεβιτς για τη συνεννόηση μαζί του σχετικά με την οργάνωση της εξεγέρσεως των Ορλωφικών. Κατά τη διάρκεια της ίδιας νυκτός μεταφέρεται το πολεμικό υλικό και κρύβεται στην περιοχή της Ζούρτσας. Μέσα στο 1769 κηρύσσεται η επανάσταση σε διάφορες κατάλληλες περιοχές της Πελοποννήσου, μία από τις πιο σημαντικές είναι και η Ζούρτσα η οποία στρατηγικά έχει εξαιρετική θέση.

 

 

Κατά της επαναστατημένης Ζούρτσας απεστάλη αμέσως ο Τούρκος στρατηγός Μουσταφά πασάς με Τουρκαλβανούς πολεμιστές. Στη Ζούρτσα είχε οχυρωθεί καλά ο Φώτιος Γρηγοριάδης που ηγείτο 5000 περίπου αφοσιωμένων πολεμιστών. Εκεί τότε βρίσκονταν και 10000 περίπου γυναικόπαιδα και γέροντες, κάτοικοι της κωμόπολης και των πέριξ Φιγαλικών χωριών(κατέφυγαν στην πρωτεύουσα για την προστασία τους). Κατά τη σκληρή μάχη της 8ης-10η Ιουνίου 1769 οι Έλληνες αντιστέκονται σθεναρά αλλά τελικά ηττώνται και το στράτευμα του Φ.Γρηγοριάδη υποχωρεί προς τα Σουλιμοχώρια. Ο απολογισμός είναι: 400 Έλληνες στρατιώτες φονεύονται και 110 κατασφάζονται μετά από βασανιστήρια. Από τους αμάχους πολλοί σκοτώθηκαν, γυναίκες οδηγήθηκαν σε χαρέμια, ενώ παράλληλα έγινε παιδομάζωμα. Η επανάσταση αυτή αποτυγχάνει παταγωδώς.

 

 

Οι Τούρκοι επανακαταλαμβάνουν τη Ζούρτσα και την περιοχή και επιβάλλουν σκληρούς φόρους. Με τη λήξη της ο Φώτιος Γρηγοριάδης επιστρέφει στη Ζούρτσα. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1790 δολοφονείται από τους Τούρκους. Με την έναρξη της επανάστασης του 1821, οι εγκατεστημένοι στη Ζούρτσα Τούρκοι καταφεύγουν στο Φανάρι, ενώ η περιοχή εξεγείρεται αμέσως. Η κωμόπολη έγραψε τη δική της ιστορία με τις ονομαστές οικογένειες που συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821. Ξακουστοί οι Ζουρτσάνοι Οπλαρχηγοί και πολλά τα τέκνα της Ζούρτσας που συνεισέφεραν κατά τα μέγιστα στον αγώνα της Επαναστάσεως.

 

 

Ο γενικός οπλαρχηγός και φιλικός Αθανάσιος Γρηγοριάδης που ηγείτο όλης της Επαρχίας Αρκαδιάς αλλά και της Δυτικής Πελοποννήσου, ο αδερφός του Γεώργιος (φιλικός και οπλαρχηγός), ο Γαλάνης Κλέντος (χιλίαρχος), ο ΒενετσάνηςΓεραμούτσος (ταξίαρχος), ο εκατόνταρχος Καπετάν-Γεωργάκης Πιπιλής, ο οπλαρχηγός Ταγαραναστάσης(Αναστάσιος Τάγαρης), καθώς και ο αγωνιστής-παπάς εφημέριος της Ζούρτσας Σακελλάριος π.Πέτρος Παυλόπουλοςείναι μερικά από τα πιο τρανά παραδείγματα Ζουρτάνων ηρώων του 1821. Από τη Ζούρτσα καταγόταν και ένα πολύ σημαντικό και ηγετικό πρόσωπο της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου, ο Επίσκοπος Μεθώνης Γρηγόριος Παπαθεοδώρου από τους πρώτους που μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και με μεγάλη συνεισφορά στον αγώνα, θυσιάστηκε εν τέλει για την πατρίδα (γεννήθηκε στη γειτονική Άλβαινα από γονείς Ζουρτσάνους που κατέφυγαν εκεί με την παπαδιά έγγυο για να αποφύγουν τους Τούρκους επιδρομείς). Περίφημοι παλαιότεροι Ζουρτσάνοι αγωνιστές, οι οποίοι άφησαν εποχή ως κλεφταρματωλοί ήταν ο Ιωάννης Θιακός(έδρασε από 1760-1788) και πολύ παλαιότερα ο ΜπελίτσηςΤάγαρης (1660-1720).

 

 

Η Ζούρτσα από την επανάσταση του 1821 μέχρι τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και τα νεότερα χρόνια Το Κόλι της Ζούρτσας ήταν το πρώτο στην περιοχή της Αρκαδιάς που απελευθερώθηκε από τους Τούρκους και μάλιστα απολύτως ειρηνικά χωρίς καμιά μάχη. Από το Φλεβάρη του ’21 είχαν παρατηρήσει οι Τούρκοι της Ζούρτσας τις ύποπτες κινήσεις των ραγιάδων και σκέφτηκαν αμέσως να καταστείλουν την όποια εξέγερση. Αυτό όμως κατέδωσε στους καπεταναίους της Ζούρτσας ο Καρανικόλης, πιστός υπηρέτης του Χουσεϊν Σπαχή που είχε παρακολουθήσει τη σύσκεψη των Τούρκων στο σπίτι του Καδρίσπαη. Οι Έλληνες Ζουρτσάνοι αντέδρασαν αμέσως και διαδόθηκε ότι “αν πειραχθεί η Ζούρτσα, θα σφαγούν όλοι οι Τούρκοι”.

 

 

Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει ο Σπύρος Πιπιλής (πρωτότοκος γιος του Καπετάν Γεωργάκη), ο σωφρονέστερος και πολιτικώτερος των τοπικών καπεταναίων, ο οποίος δεχόταν το κύρος και την υπόληψη τόσο από τους ντόπιους Χριστιανούς αλλά και από τους Τούρκους. Με τον Αγά είχε καλές σχέσεις και τον έπεισε 10 ημέρες ήδη προ της Επαναστάσεως να απέλθουν όλοι οι Τούρκοι της Ζούρτσας προς το Φανάρι, φαινομενικώς μεν για την ασφάλειά τους (είχε επαρκώς κυκλοφορήσει η απειλή της σφαγής τους), ουσιαστικά όμως για να μην καταστραφεί από την αναπόφευκτη σύγκρουση το όμορφο χωριό. Πράγματι λοιπόν ο Αγάς δέχεται εξ ανάγκης και την 21η Μαρτίου 1821 92 Τούρκικες οικογένειες φεύγουν για το Φανάρι.

 

 

Εκεί κολακεύονταν και οι Ζουρτσάνοι ότι κατάφεραν να απελευθερωθούν πρώτοι “χωρίς να λυθεί μύτη”. Η περιοχή πλέον γίνεται σημαντικό κέντρο στρατολογίας Ελλήνων πολεμιστών. Την 24η Μαρτίου οι Καπεταναίοι της Ζούρτσας με τον Αθανάσιο Γρηγοριάδη και τον αδελφό του Γεώργιο(οι Γρηγοριάδηδες κατάγονταν από τη Ζούρτσα) ύψωσαν τη σημαία της Επαναστάσεως στην πρωτεύουσα της Φυγαλίας έξω από το παλιό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου (τότε κοιμητήριο-σημείο σημερινού Καθεδρικού Ναού Νέας Φιγαλείας). Έπειτα 350 Ζουρτσάνοι, υπό τους Γεωργάκη, Σπύρο, Τζανέτο και Διαμαντή Πιπιλαίους, κατέφτασαν στην Αρκαδιά όπου την 25η ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης εκ Ζούρτσας ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης.

 

 

Την 27η πορεύθησαν προς το Νεόκαστρο, με τη πολιορκία του οποίου αρχίζει η είσοδος των Ζουρτσάνων στον αγώνα οι οποίοι διακρίθησαν και πολλοί θυσιάστηκαν για την πατρίδα. Συγκεκριμένα οι Ζουρτσάνοι διακρίνονται στις μάχες Βαλτετσίου, Λάλα, στα Τρίκορφα, τα Δερβενάκια και τη Δραμπάλα. Υπό τον Διαμαντή Πιπιλή πέρασαν στα Μέγαρα και έφτασαν ως τη Λειβαδιά και τον Ορχομενό. Ακολουθεί το 1825 η τρομερή εισβολή του Ιμπραήμ με 23000 Τουρκοαιγύπτιους. Τον Οκτώβριο του 1825 ο Ιμπραήμ κάνει εκστρατεία κατά των περιοχών Φαναρίου και Αρκαδιάς, και επιτίθεται με ισχυρές δυνάμεις κατά της Ζούρτσας την οποία υποστηρίζει ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης με το στρατιωτικό τμήμα του.

 

 

Οι Ζουρτσάνοι αγωνιστές πολέμησαν σθεναρά κατά του Ιμπραήμ αλλά η Ζούρτσα εν τέλει κατελήφθη και πυρπολήθηκε από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ. Οι Ζουρτσάνοι αγωνιστές μαζί με όλους τους Αρκαδινούς πολέμησαν σε πάμπολλες ακόμα μάχες κατά του Ιμπραήμ υπό τον Αθανάσιο Γρηγοριάδη(Τρίπολης,Κλειδιού-Σαμικού, Αλμυρού). Η Ζούρτσα για σχεδόν 2 χρόνια ησυχάζει από τις επιδρομές του Ιμπραήμ. Τον Απρίλιο του 1827 ο Ιμπραήμ επιτίθεται ξανά και την επανακαταλαμβάνει και την πυρπολεί. Οι Αρκαδινοί (και οι Ζουρτσάνοι) υπό τον Γενικό Οπλαρχηγό Αθανάσιο Γρηγοριάδη πολέμησαν ακόμη (1827) στη μάχη του Αετού, των Δερβενίων, της Μονής Καλαβρύτων, της Κανακερίας και Αλφειού.

 

 

Στα τέλη του 1827 ο Ιμπραήμ επιτίθεται ξανά εναντίον της Επαρχίας Αρκαδιάς και επανακαταλαμβάνει την πολύπαθη και ιστορική Ζούρτσα. Έπειτα ο Ιμπραήμ δεν ξαναπέρασε από τη Ζούρτσα και εν τέλει το 1828 επέρχεται η τελική ήττα του Ιμπραήμ. Από τις αρχές του 1821 μέχρι τα τέλη του 1828, επί οκτώ συνολικά χρόνια οι Ζουρτσάνοι πολέμησαν σθεναρά κατά των Τούρκων και πολλοί θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας. Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης ήταν πραγματικά ένας άξιος ηγέτης. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας έλαβε το βαθμό του Συνταγματάρχου της φάλαγγος και το Αργυρό Αριστείο. Μετά την αποκατάσταση του Κράτους και κατά τα πρώτα έτη της Καποδιστριακής εποχής (1828-1831) η Ζούρτσα ορίζεται πρωτεύουσα Νομού με πρώτον Νομάρχη (Επίτροπο Διοικήσεως) τον γέροντα Κωνσταντίνο Τσούνη από το Δροβολοβό (Απομνημονεύοντα Σ.Πιπιλή).

 

 

Ο Γέρος του Μωριά Θεόδωρος Κολοκοκτρώνης είναι γνωστό ότι είχε μεγάλη αγάπη για τη Ζούρτσα και πολλούς φίλους εκεί. Του άρεσε πολύ το κεφαλοχώρι και το θεωρούσε το καλύτερο του Μωριά, το οποίο και γνώριζε άριστα καθώς το επισκεπτόταν συχνά. Συνήθιζε να λέει στους γνωστούς του: «Πάτρα πολιτεία και Ζούρτσα χώρα» για να τονίσει τη σημασία της. Το 1833 ο Έλληνας Αρχιστράτηγος επέλεξε από όλην τη Πελοπόννησο τη Ζούρτσα για τη σύσκεψη όλων των καπεταναίων. Μιλώντας τώρα περί των δημογραφικών στοιχείων της εποχής, σύμφωνα με τον Ακαδημαϊκό Αχιλλέα Τάγαρη και το βιβλίο του, ο πληθυσμός της Ζούρτσας το 1821 ήταν περί τους 2500 (εκ των οποίων οι 1000 Τούρκοι), ενώ το 1835 μόλις 700 καθώς υπήρχαν μεγάλες απώλειες λόγω του Αγώνα. 44 χρόνια έπειτα στην επίσημη απογραφή του 1879 θα αριθμεί 1505 κατοίκους, δείγμα της ραγδαίας ανάπτυξης της κωμόπολης κατά τα πρώτα χρόνια δημιουργίας του ελληνικού κράτους.

 

 

Επί της Βαυαρικής Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης περί συγχωνεύσεων όσων Ιερών Μονών είχαν εκείνη την εποχή κάτω από 6 μοναχούς, κλείνει η ιστορική Μονή της ΖούρτσαςΥπεραγίας Θεοτόκου Λιγοβάης (ανδρική) και μοιράζεται όλη η περιουσία του μοναστηριού σε κτήματα και αμπέλια στους κατοίκους με κλήρο.

 

 

Διαδρομές

 

 

Αρχικά το πρώτο που πρέπει να επισκεφτεί κανείς στη Νέα Φιγαλεία, είναι το ιστορικό Μοναστήρι της που βρίσκεται μόλις 1 χλμ ανατολικά του κέντρου της κωμόπολης, στην έξοδο του οικισμού στο δρόμο προς Επικούριο. Από τη Νέα Φιγαλεία μπορείτε να επισκεφθείτε το Ναό του Επικούρειου Απόλλωνα που απέχει 30 χλμ, την αρχαία αρκαδική πόλη Φιγαλεία που βρίσκεται κοντά στο χωριό Παύλιτσα, απέχει 23 χλμ, καθώς και τον ποταμό Νέδα, μόλις 25 χλμ. Κατά τους θερινούς μήνες μπορείτε να επισκεφτείτε τις για τα μπάνια σας τις παραλίες του Κυπαρισσιακού Κόλπου, με κοντινότερη αυτή του Θολού, που απέχει 15 μόλις χλμ από τη κωμόπολη. Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε και την παραδοσιακή Ανδρίτσαινα, την “Αρχόντισσα της Πέτρας” όπως αποκαλείται, 26 χλμ από τη Νέα Φιγαλεία.

 

 

www.zacharo.gr