« Είναι η οικονομία, ανόητε »

του Κώστα Διαμαντόπουλου

Η φράση αποδίδεται στον Τζέιμς Κάρβιλ αρχιτέκτονα της νίκης των Δημοκρατικών του Μπιλ Κλίντον στις εκλογές του 1992. Ποιες είναι όμως οι μεταβλητές που προσδιορίζουν την εκλογική συμπεριφορά ιδιαίτερα σ’ ένα περιβάλλον διαδοχικών κρίσεων; Ο Κάρβιλ είχε δίκιο. Η κατάσταση της οικονομίας και κυρίως οι προοπτικές της διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό τις επιλογές των πολιτών. Η κυβέρνηση της ΝΔ θριαμβολογεί για τα δήθεν επιτεύγματά της στον τομέα της οικονομίας (αύξηση ΑΕΠ, αύξηση εξαγωγών, αύξηση άμεσων ξένων επενδύσεων).

Τι κρύβεται όμως πίσω από τη βιτρίνα των συγκεκριμένων οικονομικών μεγεθών; Οι εξαγωγές αυξάνονται, αλλά λιγότερο θεαματικά από τις εισαγωγές. Το ποσοστό των προϊόντων μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας στις εξαγωγές της ελληνικής μεταποίησης είναι χαμηλότερο σήμερα συγκριτικά με το 2007. Οι παραγωγικές επενδύσεις (δηλ. εκτός κατασκευών) αυξάνονται αργά, ιδίως αν αφαιρεθεί η δαπάνη για εξοπλιστικά προγράμματα (1).

Οι ξένες άμεσες επενδύσεις επικεντρώνονται κυρίως σε συγχωνεύσεις και εξαγορές και σε μετοχές από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και δευτερευόντως σε ακίνητα (2). Οι επενδύσεις με σκοπό νέες εγκαταστάσεις παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (3). Εκεί όμως που η οικονομική πολιτική αναδεικνύει τα πλέον ταξικά χαρακτηριστικά της είναι στην επίπτωση του πληθωρισμού στους μισθούς και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται (4ο τρίμηνο 2022) τα κέρδη το 2022 καταγράφουν αύξηση 16,2% με πληθωρισμό 9,3% (4).

Και μετά θα αναρωτιόμαστε γιατί δεν αποκλιμακώνεται ο πληθωρισμός στο βαθμό που το διεθνές περιβάλλον προσδιορίζει ή γιατί βαθαίνουν οι ανισότητες. Είναι προφανές ότι οι όποιες θετικές εξελίξεις δεν έχουν βάθος αναπαράγοντας ένα φθηνό (για να μην πούμε φθηνιάρικο) παραγωγικό μοντέλο που παραπέμπει στην κρίση του 2009.

Παράλληλα ο πληθωρισμός που επιμένει ιδιαίτερα στον τομέα των τροφίμων πλήττει περισσότερο τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού. Αν σ’ αυτά συνυπολογιστεί και η επιδείνωση των δεικτών ανισότητας τη διετία 2020-2021, οι προοπτικές δε διαμορφώνονται τόσο ευοίωνες όσο η κυβέρνηση παρουσιάζει. . Άλλο μεγέθυνση άλλο ανάπτυξη.

(1) « Η ελληνική οικονομία χωρίς παρωπίδες: Πέρα από την εσωτερική υποτίμηση », του Μάνου Ματσαγγάνη και της Σοφίας Τσαρoύχα στην ATHENS VOICE
(2) Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για το 2022
(3) « Η φούσκα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα », του Δημήτρη Χρήστου στην ΑΥΓΗ
(4) « Το ανοδικό σπιράλ κερδών τιμών », της Χρύσας Παπαλεξάτου και του Μάνου Ματσαγγάνη στο IN FOCUS – ELIAMEP