Ο μύθος με τα χίλια πρόσωπα

To παρακάτω κείμενο του Ευγένιου Τριβιζά, δημοσιεύτηκε την τελευταία ημέρα του 2010 στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”.
Ισως είναι το πιο εμπεριστατωμένο κείμενο που γράφτηκε ποτέ για τον Αι-Βασίλη – ένα κείμενο που αξίζει να διαβάσουν μικροί και μεγάλοι.

Του Ευγένιου Τριβιζά

Οι περισσότεροι άγιοι είναι ισχνοί, ωχροί, με αυστηρό ύφος. Εκείνος διαφέρει. Είναι ευτραφείς, ροδομάγουλος και πρόσχαρος. Οι περισσότεροι άγιοι εμφανίζονται με άμφια και φωτοστέφανο. Εκείνος φοράει ολοκόκκινη στολή και γούνινο σκουφί. Οι περισσότεροι άγιοι αρκούνται σε ένα και μόνο όνομα. Εκείνος διαθέτει τόσα πολλά, σε κάθε χώρα και διαφορετικό, που θα τον ζήλευε και διεθνής καταζητούμενος τυχοδιώκτης. Οι περισσότεροι άγιοι κατάγονται από έναν μόνο τόπο. Εκείνος έλκει την καταγωγή του από διάφορες χώρες και ηπείρους. Οι περισσότεροι άγιοι πεζοπορούν για να ασκήσουν το φιλανθρωπικό τους έργο. Εκείνος ίπταται. Ναι! Σίγουρα είναι ένας άγιος αλλιώτικος από τους άλλους! Είναι ο Αι-Βασίλης!

Υπάρχει ή δεν υπάρχει; Αυτό είναι το κρισιμότερο ερώτημα που απασχολεί την κοινή γνώμη. Δύσπιστοι σκεπτικιστές έχουν αμφισβητήσει κατά καιρούς την ύπαρξή του. Ακόμα και μικρά παιδιά. Ένα από αυτά έμεινε στην ιστορία. Το 1897 η οκτάχρονη Βιρτζίνια στέλνει επιστολή σε έγκριτη εφημερίδα της Νέας Υόρκης ρωτώντας αν έχουν δίκιο διάφοροι φίλοι της που ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει ο Αι-Βασίλης. Το γράμμα αυτό δίνει αφορμή στον Francis Pharcellus Church, βετεράνο ανταποκριτή του Εμφυλίου, να γράψει ένα κείμενο που πάνω από εκατό χρόνια τώρα παραμένει το συχνότερο αναδημοσιευμένο άρθρο όλων των εποχών στην αγγλική γλώσσα.

Στη συγκινητική και φιλοσοφημένη απάντησή του ο παλαίμαχος δημοσιογράφος συμβουλεύει την μικρή Βιρτζίνια να μη δίνει σημασία στις αμφιβολίες των φίλων της, διαβεβαιώνοντάς την ότι τα σημαντικότερα πράγματα στον κόσμο είναι εκείνα που δεν βλέπουμε, ότι μόνο η ποίηση, η αγάπη και η φαντασία μπορούν να παραμερίσουν το παραπέτασμα που μας χωρίζει από τον αθέατο κόσμο και ότι όσο υπάρχει στον κόσμο φιλευσπλαχνία, γενναιοδωρία και στοργή, θα υπάρχει Αι-Βασίλης. Αλλά όσα χρόνια κι αν περνάνε, τα παιδιά δεν παύουν να είναι παιδιά και να ζητούν επιβεβαίωση.

Κάθε χρόνο παίρνω δεκάδες επιστολές που θέτουν με διάφορους τρόπους το ίδιο ερώτημα. Στο τελευταίο, ο πεντάχρονος Μάνος ρωτάει, μεταξύ άλλων, αν μπορεί να τον δει τον Αι-Βασίλη, σε περίπτωση που καταφέρει να μην τον πάρει ο ύπνος το βράδυ της Πρωτοχρονιάς. «Μπορείς να τον δεις και να τον κεράσεις, άμε θέλεις, ζεστά κάστανα ψημένα στη φουφού και ζαχαρωμένα μήλα που του αρέσουν» του απαντάω, «αλλά το πρωί θα έχεις ξεχάσει ότι τον είδες, επειδή κάθε φορά που τον βλέπεις πρέπει να είναι και μια καινούργια, αναπάντεχη και ευχάριστη έκπληξη. Εγώ προσωπικά υπολογίζω ότι τον έχω δει κι έχω ξεχάσει ότι τον είδα τουλάχιστον δώδεκα φορές. Μια φορά μάλιστα που ήμουν άρρωστος τον κόλλησα και ιλαρά. Δεν θύμωσε όμως καθόλου, επειδή τα κόκκινα σπυράκια ταίριαζαν με την κόκκινη στολή του».

Ποιος τον ντύνει;

Ποιος ενδυματολόγος επινόησε την πασίγνωστη κόκκινη στολή του, η οποία τόσο πολύ διαφέρει από τις ενδυμασίες άλλων σεπτών αγίων; Σύμφωνα με ειδήμονες της εορταστικής μόδας, τη στολή αυτή την παρουσίασε αρχικά ο «πατέρας» των αμερικανών σκιτσογράφων Thomas Nast [σχεδιαστής του ρεπουμπλικανικού ελέφαντα και του δημοκρατικού ημιόνου] και την καθιέρωσε ο σουηδικής καταγωγής καλλιτέχνης Haddon Suhdblom σε διαφημιστική εκστρατεία της Κόκα-Κόλα.

Ένα σκοτεινό σημείο στη βιογραφία του Sundblom είναι ότι φιλοτέχνησε αργότερα το εξώφυλλο για το περιοδικό «Playboy» με την ίδια ακριβώς στολή, μόνο που αυτή την φορά τη φορούσε καλλίγραμμη πιν-απ καλλονή, με την οποία ο Αι-Βασίλης διέψευσε ότι είχε οποιαδήποτε σχέση. Είναι άγνωστο για πόσα χρόνια ακόμα ο Αι-Βασίλης θα εξακολουθεί να φοράει τη στολή του οίκου Nast-Sundblom. Κατά πάσα πιθανότητα, όχι για πολύ. Λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου προβλέπονται καύσωνες την περίοδο της Πρωτοχρονιάς και ο Αι-Βασίλης δεν θα αντέχει τόσο ζεστά ρούχα. Εκτιμάται ότι σε μερικά χρόνια θα μας φέρνει τα δώρα φορώντας βερμούδες και βατραχοπέδιλα.

Ένας ή πολλοί;

Το γεγονός ότι παραμονές Πρωτοχρονιάς μπορεί κάλλιστα να συναντήσει κανείς σε δρόμους και πλατείες τον έναν μετά τον άλλο, καμιά δεκαριά Αι-Βασίληδες διαφόρων ηλικιών και διαστάσεων προκαλεί το εύλογο ερώτημα αν ο Αι-Βασίλης είναι ένας ή περισσότεροι. Μια άποψη είναι ότι πρόκειται για ανάξιες λόγου απομιμήσεις από τυχοδιώκτες, οι οποίοι χωρίς την άδειά του εκμεταλλεύονται την καταναλωτική ευφορία των ημερών.

Σύμφωνα με μια άλλη, πειστικότερη ερμηνεία, όμως, οι διακεκριμένοι επιστήμονες Ian Wilmut και Keith Cambell, προτού κλωνοποιήσουν στο Εδιμβούργο την Ντόλι το πρόβατο, είχαν κλωνοποιήσει στη Λαπωνία τον Ρούντολφ, τον τάρανδο του Αι-Βασίλη, ο οποίος κατάλαβε αμέσως τη χρησιμότητα της πρωτοποριακής αυτής μεθόδου και με τον όρο ότι θα τηρήσουν απόλυτη εχεμύθεια ζήτησε από τους πρωτοπόρους ερευνητές να κλωνοποιήσουν και τον ίδιο. Σε πόσα αντίτυπα ακριβώς τον κλωνοποίησαν δεν είναι γνωστό. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από σαράντα έως εκατόν δώδεκα χιλιάδες. O Ian Wilmut, με τον οποίο επικοινώνησα προ ολίγου τηλεφωνικά, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει αυτή την πληροφορία, αλλά ξερόβηξε με σημασία.

Οι κατηγορίες.

Από την εποχή των πουριτανών έχει κατηγορηθεί μεταξύ άλλων για υλισμό, παγανισμό, καταναλωτισμό και ο Alija Izetbegovi είχε αποπειραθεί να τον καταργήσει στη Βοσνία με την κατηγορία ότι συνιστά κομμουνιστικό χάλκευμα! Ακόμη και οι ιπτάμενοι τάρανδοι που σέρνουν το έλκηθρό του έχουν κατηγορηθεί ότι κατάγονται από παραβατικούς τάρανδους της Φιλανδίας, εθισμένους σε παραισθησιογόνα μανιτάρια, τα οποία αναζητούσαν επιμόνως στα δάση και όταν τα μασούσαν άρχιζαν να καλπάζουν και να σαλτάρουν εντυπωσιακά, δίνοντας την εντύπωση ότι απογειώνονταν. Όπως και να τον λένε, απ’ όπου κι αν έρχεται, όσες μεταλλαγές και αν έχει ανά τους αιώνες υποστεί, ότι και αν φοράει, όποιον συνδυασμό παραδόσεων κι αν εκφράζει, ένα είναι σίγουρο.

Θα είναι πάντα ευπρόσδεκτος, γιατί όπως είχε διαβεβαιώσει τη μικρή Βιρτζίνια εκείνος ο βετεράνος ανταποκριτής του αποτρόπαιου εμφύλιου πολέμου αλλά και του παρήγορου αθέατου κόσμου, όσο υπάρχει στον κόσμο ποίηση, φαντασία, φιλευσπλαχνία, γενναιοδωρία και στοργή, θα υπάρχει και Αι-Βασίλης. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χάσουμε ούτε αυτά ούτε εκείνον.

• Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι συγγραφέας παιδικών αναγνωσμάτων.