ΗΛΕΙΑ: Νομός μοναδικός

Ο χώρος της Ηλείας υπήρξε το λίκνο μερικών από τις πιο θεμελιώδεις διηγήσεις και λατρείες της ελληνικής θρησκείας με παγκόσμιο κύρος. Τα ελληνικά φύλλα, φορείς των λατρειών αυτών, προερχόμενα από όλο τον ελλαδικό χώρο, Αιτωλία, Ήπειρο, Θεσσαλία, Βοιωτία, Κρήτη, Μ. Ασία, εγκαταστάθηκαν από πολύ νωρίς στην πλούσια σε αγαθά αυτή γη, φέροντας μαζί τους και τη μνήμη των προηγούμενων πατρίδων.

Καρπός της ένωσης ήταν η εικόνα της Ηλείας στην αυγή των ιστορικών χρόνων, εικόνα που έκλεινε μέσα τα σπέρματα μιας πανελλήνιας συνείδησης, συνισταμένης των φορέων της που ήταν συγγενείς μεταξύ τους.
Έτσι στην Ηλεία οδηγούμεθα στην καθιέρωση του ιερού της Ολυμπίας ως του πανελλήνιου ιερού.

Η Ηλεία, με την Ολυμπία και την Ήλιδα υπήρξαν ο ομφαλός του Ελληνισμού.

Λίκνο του Ολυμπισμού, αφού εδώ γεννήθηκε ο πιο σημαντικές και διαρκής θεσμός του αθλητισμού, της ευγενούς άμιλλας και της ιεράς εκεχειρίας. Εδώ συνέρρεαν κάθε τέσσερα χρόνια επί αιώνες πολίτες από τον γνωστό ελληνικό κόσμο, από τον Εύξεινο Πόντο και την Ιωνία, μέχρι και την Κάτω Ιταλία για να λάβουν μέρος στους αγώνες. Αρχαία Ηλις –η πόλη- κράτος διοργανώτρια των Αγώνων και η Ολυμπία μαζί, αποτελούν το δίπολο που μαρτυρεί την ιστορία του τόπου και το μεγαλείο του.

Από εδώ πέρασαν ακόμα Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Φράγκοι, Σταυροφόροι και Οθωμανοί… Αφήνοντας κατάλοιπα, δείγματα του πολιτισμού και των προθέσεων της κατάκτησης. Ναοί, αθλητικοί χώροι, θέατρα, νεκροταφεία… Κι ύστερα Κάστρα στις κορυφές των υψωμάτων, λιμάνια και ναοί, μοναστήρια…

Γι’ αυτό στο νομό συναντά ο επισκέπτης την ιστορική μνήμη και ταυτότητα του τόπου σε κάθε βήμα, που καλύπτει όλες τις ιστορικές περιόδους. Ζωντανοί οι μύθοι του Ηρακλή, η κλασσική εποχή με την ανεπτυγμένη πνευματικότητα της, το Βυζάντιο και η Φραγκοκρατία… Κι ύστερα από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, με πρωτεργάτες τους Ηλείους Φιλικούς και τα σημεία μαχών κατά του ζυγού των Οθωμανών.

Εδώ περπάτησε ο Κολοκοτρώνης για να περάσει στη Ζάκυνθο, εδώ στρατολόγησε παλικάρια…
Εδώ τελικά κατέληξαν οι ορεινοί του Μοριά και οι Επτανήσιοι μετά το 1830 και άρχισαν να γράφουν τη νέα ιστορία της Ρωμιοσύνης, με τη γη και τη σταφίδα, με τους αμπελώνες και τους ελαιώνες, με μύλους, λιοτρίβια και οινοποιεία… Εδώ γράφτηκε η ιστορία της αγροτικής μεταποίησης στην Ελλάδα, από τον 19ο αιώνα ακόμα, με την επεξεργασία και εξαγωγή της σταφίδας, εδώ το θέατρο του «σταφιδικού», από εδώ ξεκίνησαν μετά την κρίση της σταφίδας οι πρώτοι Έλληνες υπερατλαντικοί μετανάστες, που μεγαλούργησαν στις ΗΠΑ και τον Καναδά, στην Αυστραλία αργότερα…

Γι’ αυτό, ο τόπος γέννησε μεγάλους πολιτικούς, διανοούμενους, επιχειρηματίες κι εμπόρους που διαπρέπουν εντός και εκτός του…

[«Ηλεία: Νομός μοναδικός» – έκδοση πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ηλείας]