Η Μελαγχολία Του Δεκαπενταύγουστου

Είναι στενάχωρος ο Δεκαπενταύγουστος, γιατί σηματοδοτεί την αρχή του τέλους, είναι η ημερομηνία πέρα από την οποία το καλοκαίρι παύει να αποτελεί άλλοθι. Αλλωστε για την περίφημη «μελαγχολία του Αυγούστου» μιλάνε και οι επιστήμονες, χαρακτηρίζοντάς την ως εποχική συναισθηματική διαταραχή

Κοσμάς Βίδος

Αν κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «Ο Αύγουστος ελούζονταν / μες στην αστροφεγγιά / κι από τα γένια του έσταζαν/ άστρα και γιασεμιά», στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν εξαιρετικά επιβαρημένο μήνα. Ένα μήνα, τον οποίο έχουμε φορτώσει με καντάρια θλίψης και απαισιοδοξίας. «Ο δρόμος που τραβάμε είναι αδιάβατος / κουράγιο θα περάσει θα μου πεις», γράφει ο Νίκος Παπάζογλου στον δικό του «Αύγουστο». Ο δε Βασίλης Βασιλικός κάνει λόγο για το «Φοβερό μήνα Αύγουστο», σε ένα βιβλίο όπου θρηνεί το θάνατο της πρώτης συζύγου του. Η μελαγχολία διατρέχει τα «Δύο φεγγάρια τον Αύγουστο», την ταινία του Κώστα Φέρρη που βασίζεται στις εξίσου μελαγχολικές «Λευκές νύχτες» του Ντοστογιέφσκι.

Ο θεατρικός «Αύγουστος» του Τρέισι Λετς ανεβάζει στη σκηνή μια δυσλειτουργική οικογένεια για να μιλήσει για την καταπίεση, τη στεναχώρια, την μοναξιά, την απόγνωση των ανθρώπων. Η ερημιά των πόλεων, η πηχτή ζέστη και η ακόμα πιο πηχτή σιωπή των άδειων δρόμων, αλλά και αυτή η υπόκωφη απειλή που έχει αρχίσει να ακούγεται στον αέρα πως το καλοκαίρι και η περίοδος των διακοπών πλησιάζουν προς το τέλος τους, είναι τα χαρακτηριστικά που προσδίδουν στον Αύγουστο μια σχεδόν μεταφυσική αίσθηση θλίψης.

Ενα βάρος που δεν το έχουν ο Ιούνιος και ο Ιούλιος, και που μπορεί να γίνει σχεδόν ασήκωτο, στα μισά του μήνα: Ο Δεκαπενταύγουστος είναι, νομίζω, η πιο μελαγχολική ημέρα του καλοκαιριού. Ακόμα και αν τη δεις από τη θεολογική της πλευρά: Είναι η μέρα που τιμάται η Κοίμηση και η ταφή της Παναγίας. Η μέρα που ο ανθρώπινος πόνος εισβάλλει σαν κύμα στις ανά την Ελλάδα εκκλησίες που γιορτάζουν αναζητώντας παρηγοριά, που γυναίκες και άνδρες με πληγωμένα γόνατα ανεβαίνουν πεσμένοι στα τέσσερα τον ανήφορο που οδηγεί στη Μεγαλόχαρη της Τήνου. Δύο λεπτά από τα δελτία ειδήσεων που ξεκινάνε κάθε χρόνο τέτοια μέρα με πλάνα από την Τήνο και από την Πάρο, είναι αρκετά για να πέσεις στα αντικαταθλιπτικά.

Ο Δεκαπενταύγουστος είναι «περίεργος» και επειδή τότε κορυφώνεται η (προσωρινή, ολιγοήμερη) ερήμωση των πόλεων, αλλά και φτάνει στο απροχώρητο το στρίμωγμα στους παραθεριστικούς προορισμούς. Είναι η εποχή που και οι ελληνικές θάλασσες παραπέμπουν σε κάτι φωτογραφίες από κινεζικές παραλίες ή πισίνες όπου δεν βλέπεις νερό, μόνο συνωστισμένο πλήθος με κουλούρες και βατραχοπέδιλα. Από τις 16 – 17 Αυγούστου οι παραθεριστές αρχίζουν να επιστρέφουν. Και γι’ αυτό είναι στενάχωρος ο Δεκαπενταύγουστος, γιατί σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της περιόδου της ανεμελιάς. Παλαιότερα ήταν και η πιο σπαστική περίοδος του καλοκαιριού, γιατί τότε μαίνονταν τα μελτέμια που μετέτρεπαν τα μπάνια του λαού (ειδικά αν είχε επιλέξει να τα κάνει στο Αιγαίο) σε επίπονη αμμοβολή, έτσι όμως όπως αλλάζει το κλίμα τα μελτέμια πλέον διασπείρονται σε όλο το καλοκαίρι.

Δεν τα βγάζω απ΄ το μυαλό μου όλα αυτά. Για την περίφημη «μελαγχολία του Αυγούστου» μιλάνε και οι επιστήμονες, χαρακτηρίζοντάς την ως εποχική συναισθηματική διαταραχή. Δεν την παθαίνουν όλοι, δεν είναι όμως και λίγοι οι Αυγουστόπληκτοι και οι Δεκαπενταυγουστόπληκτοι. Που αγχώνονται γιατί πλησιάζουν οι μέρες του σχολείου ή οι μέρες που θα επιστρέψουν στη δουλειά, που θα ξαναμπούν στη ρουτίνα της καθημερινότητας, που θα πρέπει να κάνουν δίαιτα γιατί παράφαγαν το καλοκαίρι, που θα πρέπει να μαζευτούν (και άλλο;) οικονομικά γιατί παραανοίχτηκαν το καλοκαίρι, που θα πρέπει να κάνουν επιτέλους εκείνο το ιατρικό τσεκ απ που αμέλησαν ένεκα καλοκαιριού…

Ο Δεκαπενταύγουστος είναι η ημερομηνία πέρα από την οποία το καλοκαίρι παύει να αποτελεί άλλοθι για όλα αυτά που δεν κάναμε ενώ έπρεπε. Πλησιάζει η ώρα που θα τα κάνουμε! Τι προτείνουν οι ειδικοί; Βαθιές ανάσες, χαλάρωση, ηρεμία, αλλά και δραστηριότητες που σε ευχαριστούν και που δεν σε αφήνουν να σκέφτεσαι και να μιζεριάζεις. Προτείνουν αυτό το «ζήσε τη στιγμή» και σταμάτα να σκέφτεσαι πόσο σύντομη είναι και πόσο γρήγορα θα τελειώσει. Καλά τα λένε. Όμως, ακόμα και αν τα καταφέρουμε και προσποιηθούμε πως αυτό το καλοκαίρι δεν θα τελειώσει ακόμα ή θα κρατήσει για πάντα, κακά τα ψέματα: Φτάσαμε κιόλας στα μισά του Αυγούστου, η… αποφράδα 1η Σεπτεμβρίου πλησιάζει απειλητικά.

«Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του» μου έλεγαν οι μεγάλοι, γελώντας σαδιστικά, όταν ήμουν παιδί, κάθε χρόνο τέτοιες μέρες. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες τους θυμάμαι να με τρομοκρατούν υπενθυμίζοντάς μου τις υποχρεώσεις που με περίμεναν και ξαφνικά, γίνεται ο Σεπτέμβριος ο πιο μελαγχολικός μήνας του χρόνου! Και νοσταλγώ τον Αύγουστο πριν καν να τον αποχαιρετίσω. Και πιάνω τον εαυτό μου να παρακαλά, όλη του η ζωή από εδώ και πέρα να είναι ένας… νωχελικός, βουτημένος στη ραστώνη Δεκαπενταύγουστος. Γιατί έχει και αυτός τις χάρες του!

www.protagon.gr