To κάστρο Χλεμούτσι & ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ηγεμόνευσε στο κάστρο Χλεμούτσι πριν αναλάβει αυτοκράτορας στη Πόλη και θυσιαστεί ηρωικά κατά την Αλωσή της από τους Τούρκους το 1453. Εμεινε στη μνήμη του ελληνικού λαού ως “Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς”.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος [1404-1453] είχε ως όραμα τη διάσωση της Ρωμανίας [Βυζάντιο]. Η χώρα είχε ήδη δεχθεί επίθεση από τη Δύση το 1204. Τότε, Φράγκοι Σταυροφόροι άλωσαν και σύλησαν τους χιλιόχρονους θησαυρούς της Πόλης [αγάλματα, χειρόγραφα, κειμήλια, άγια λείψανα και εικόνες] εγκαθιδρύοντας την Φραγκοκρατία.

Οι Σταυροφόροι διαμοίρασαν τα εδάφη, η Κωνσταντινούπολη γίνεται έδρα Λατίνων βασιλέων και Καθολικού Πατριάρχη και η Ελλάδα υποτάσσεται σε διάφορους Σταυροφόρους [βασίλειο Θεσσαλονίκης, πριγκιπάτο Αχαίας], τα νησιά γίνονται βενετική κτήση με την επωνυμία “Αρχιπέλαγος”, ενώ η Κύπρος έχει ήδη υποταχθεί στον Αγγλο βασιλιά Ριχάρδο Λεοντόκαρδο [1190] και μετέπειτα ο λαός της καθίσταται δουλοπάροικος.

Λάσκαρης, Κομνηνοί, Καντακουζηνοί και Παλαιολόγοι αναλαμβάνουν την εκδίωξη των Λατίνων και γρήγορα οργανώνεται η αντίσταση κατά των Σταυροφοριών. Στην Ηπειρο ιδρύεται το Δεσποτάτο της Ηπείρου, οι Κομνηνοί ιδρύουν κράτος στην Τραπεζούντα ενώ στη Δυτική Μικρά Ασία ο Λάσκαρης ιδρύει την αυτοκρατορία της Νίκαιας με μοναδικό σκοπό την ανάκτηση της Βασιλεύουσας. Η Κωνσταντινούπολη τελικά ελευθερώνεται το 1261 από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο και νέο σύμβολο γίνεται ο δικέφαλος αετός που προσέχει και προς Ανατολή και προς Δύση.

Μετά την Αλωση της Πόλης, οι Σταυροφόροι κατέβηκαν νότια για την κατάκτηση των υπόλοιπων εδαφών. Η τύχη του Μοριά κρίθηκε σε μια μάχη σώμα με σώμα με τους Σταυροφόρους ιππείς. Η πόλη της Πάτρας κυριεύθηκε, ενώ η ατείχιστη πρωτεύουσα της Ηλιδας Ανδραβίδας παραδόθηκε αμαχητί.

Ομως, ο Πύργος στην Αρκαδία [Κυπαρισσία] και το κάστρο της Καλαμάτας κράτησαν αντίσταση αρκετό καιρό αλλά και το κάστρο του Αράκλοβου στα αρκαδικά βουνά η αντίσταση του ηρωικού πολεμιστή Δοξαπατρή μαρτυρείται ακόμη και στο “Χρονικό του Μορέως”. Η θαρραλέα κόρη του Μαρία προτίμησε να πέσει από το κάστρο παρά να γίνει παλλακίδα του κατακτητή.

Παρόλο που αρκετά κάστρα δεν είχαν ακόμη πέσει στα χέρια των Σταυροφόρων και οι Τσάκωνες του Λεωνιδίου αρνούνταν να υποκύψουν, όμως ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ’ [1160-1216] αποκαλούσε κιόλας τον Σταυροφόρο Σαμπλίτ “ηγεμόνα όλης της Αχαίας” και οι Βιλλεαρδουίνοι εδραιώθηκαν στην Ανδραβίδα και ίδρυσαν το πριγκιπάτο της Αχαίας.

Ο Γοδεφρείδος Β’ Βιλλεαρδουίνος συντηρούσε μόνιμα δίπλα του 80 ιππότες ενώ έως χίλιοι ιππείς τον γυρόφερναν ως στήριγμα και προβολή του.
Εδρα του πριγκιπάτου Αχαίας ορίζουν την Ανδραβίδα όπου χτίζουν τον καθολικό ναό Αγίας Σοφίας, μήκους 45 μ.

Στην Ηλεία, τα πλούσια προιόντα της γόνιμης γης, με τα εργατικά χέρια των κατακτημένων και με τα ορθόδοξα μοναστηριακά κτήματα που καταλήφθηκαν από τους Φράγκους, συντηρούσαν αυτούς και την ακολουθία τους παρέχοντάς τους μία ζωή επίδειξης, χλιδής και πλούτου, έως του σημείου να ιδρύσουν και νομισματοκοπείο με δικό τους νόμισμα [τορνέζιο].

Η καστροπολιτεία του Μυστρά ιδρύθηκε το 1249 όταν ο Γ. Βιλλεαρδουίνος οχύρωσε την κορυφή του βουνού. Το 1259 ο Βιλλεαρδουίνος ηττήθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο και του παρέδωσε το κάστρο του Μυστρά. Το Δεσποτάτο αναδείχθηκε σε πολιτιστικό κέντρο της εποχής κι εκεί το 1427 αναδείχθηκε Δεσπότης ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Ο Κωνσταντίνος εμπνεόμενος με σχέδια διάσωσης του Νέου Ελληνισμού από το χώρο της Πελοποννήσου, χρησιμοποίησε την Γλαρέντζα και το Χλεμούτσι ως ορμητήριά του για την κατάλυση και της Βαρωνίας των Πατρών. Η Γλαρέντζα είχε περί το 1420 αγοραστεί από τον Κάρολο Τόκκο, ο οποίος βλέποντας πως δεν μπορούσε να την κρατήσει άλλο, παραχώρησε το 1428 στον Κωνσταντίνο την Γλαρέντζα και ολόκληρη την Ηλεία ως προίκα. Αυτό πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια ενός πολιτικής σημασίας γάμου της ανιψιάς του Τόκκου Μαγδαληνής, που έγινε στο στρατόπεδο του Κωνσταντίνου έξω από την Πάτρα.

Οταν ο Κωνσταντίνος το 1430 κυρίεψε την Πάτρα, τότε με σύσταση του Πάπα οι Καταλάνοι με δέκα τριήρεις κυρίεψαν την Γλαρέντζα και την λεηλάτησαν. Ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να πληρώσει πολλά λύτρα στους επιδρομείς για να την ξαναπάρει και προκειμένου η Γλαρέντζα να μην ξαναπέσει σε ξένα χέρια διέταξε να κατεδαφίσουν τα τείχη της για να διασφαλίσει τα νώτα του.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στέφθηκε αυτοκράτορας στο Μυστρά κι έφυγε για την Κωνσταντινούπολη συνεχίζοντας τις προσπάθειές του.
Η αυτοκρατορία και ο ελληνικός κόσμος είχαν υποστεί ήδη μεγάλη καταστροφή από τους Σταυροφόρους από το 1204 κι έπειτα, ενώ οι ντόπιοι έμποροι και βιοτέχνες είχαν κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας καταστραφεί. Βέβαια, ο Μυστράς είχε συγκεντρώσει το άνθος της βυζαντινής διανόησης και τις τελευταίες ελπίδες αναγέννησης της αυτοκρατορίας, με τον Κωνσταντίνο να προσπαθεί να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή και το εμπόριο, αλλά δεν υπήρξε ικανός χρόνος για την ανάκαμψη διότι την επίθεση από τη Δύση ακολούθησε η επίθεση και από την Ανατολή.

Ομως, μετά την περίοδο της Φραγκοκρατίας που είχε εξαντλήσει τον ελληνικό χώρο, δεν υπήρχαν πλέον επαρκείς δυνάμεις για να αντιμετωπιστεί η επίθεση των Τούρκων που επακολούθησε.

Η ηρωική αντίσταση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και των μαχητών του δεν μπόρεσε να αποτρέψει την Αλωση της Πόλης το 1453. Η αυτοκρατορία, η οποία τον 4ο μ.Χ. αιώνα καθιέρωσε ως επίσημη θρησκεία τον χριστιανισμό και τον 7ο αιώνα ως επίσημη γλώσσα την ελληνική, κατακρημνίστηκε. Θα ακολουθούσαν 4 αιώνες σκλαβιάς στους Τούρκους που ο ελληνικός κόσμος, η Ρωμιοσύνη, άντεξε χωρίς να διαλυθεί ή να εξαφανιστεί από τον χάρτη των εθνοτήτων.

Κείμενο: Από έντυπο του δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης
Φωτογραφίες: iliatoday.gr.